11. Sınıf Komünitede Tür İçi ve Türler Arasında Rekabet Konu Anlatımı

Doğal yaşam alanlarında kaynaklar sınırlıdır; besin, su, barınma alanı ve ışık gibi yaşamsal unsurlar her zaman her canlı için yeterli olmayabilir. Bu durum, canlılar arasında rekabetin (yarışmanın) ortaya çıkmasına neden olur.

Komünitelerde rekabet, aynı tür bireyler arasında olabildiği gibi farklı türler arasında da yaşanabilir. Bu rekabet; bireylerin büyümesini, üremesini, hatta türlerin bir alanda varlığını sürdürebilmesini doğrudan etkiler. Ekosistemdeki dengeyi bozan veya sürdüren en önemli biyotik faktörlerden biridir.

Bu konuda, tür içi ve türler arası rekabetin tanımını, nasıl gerçekleştiğini, ekolojik sonuçlarını ve bu süreçlerin komünite yapısına etkilerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Komünitede Tür İçi ve Türler Arasında Rekabet

Doğal ortamlarda canlılar sınırlı kaynaklar için birbirleriyle rekabet eder. Rekabet, canlıların hayatta kalma, beslenme, üreme ve yaşam alanı bulma gibi temel ihtiyaçlarını etkileyen önemli bir biyotik faktördür.

Rekabet iki şekilde incelenir:

• Tür içi rekabet (aynı tür bireyler arasında)
• Türler arası rekabet (farklı tür bireyler arasında)

1. Tür İçi Rekabet

• Aynı türe ait bireyler arasında gerçekleşir.
• Çünkü bireylerin ihtiyaçları aynıdır (aynı besin, barınak, eş vs.).
• Özellikle nüfus yoğunluğu arttıkça rekabet de artar.

Örnekler:

• Aynı bölgede yaşayan geyiklerin su kaynakları için yarışması
• Bitkilerin güneş ışığına ulaşmak için boyca uzaması
• Erkek tavus kuşlarının dişi için rekabet etmesi

Zayıf bireyler elenir, güçlü bireyler kalır → doğal seçilim oluşur.

Türün uyum yeteneği artar, popülasyon dengelenir.

2. Türler Arası Rekabet

• Farklı türler arasında gerçekleşir.
• Ortak kaynakları kullanan farklı türler arasında yaşam alanı, besin, ışık gibi kaynaklar için rekabet olur.

Örnekler:

• Sincap ve kuşların aynı meyvelerle beslenmesi
• Çam ve meşe ağaçlarının aynı topraktaki suyu kullanması
• Aslan ve sırtlanların av için rekabet etmesi

Türlerden biri daha avantajlıysa, diğer tür göç eder ya da ortadan kalkar.

Bu duruma rekabetçi dışlanma (Gause İlkesi) denir.