12. Sınıf Hücresel Solunum (Oksijenli Solunum) Konu Anlatımı

Canlıların yaşamlarını sürdürebilmesi için enerjiye ihtiyaç duyduğu bir gerçektir. Bu enerjiyi sağlayan en temel biyolojik süreçlerden biri de hücresel solunumdur. Hücreler, besinlerde depolanmış kimyasal enerjiyi açığa çıkarmak için çeşitli yollarla solunum yaparlar. Bu yolların en verimlisi ise oksijenli solunumdur.

Bu konu anlatımında; oksijenli solunumun tanımı, evreleri (glikoliz, krebs döngüsü, ETS), gerçekleştiği organel, enerji verimi ve fermentasyon gibi diğer solunum çeşitleriyle farkları ele alınacaktır.

Hücresel Solunum (Oksijenli Solunum)

Hücresel solunum, hücrelerin besinlerde (özellikle glikozda) depolanmış enerjiyi ATP (Adenozin Trifosfat) şeklinde kullanılabilir hale getirdiği süreçtir.
Oksijenli solunum, bu sürecin oksijen kullanılarak gerçekleşen, en verimli solunum şeklidir.

Genel Tepkime

C₆H₁₂O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + 38 ATP

• Glikoz oksijenle parçalanır.
• Karbondioksit ve su açığa çıkar.
• Net 38 ATP (prokaryotlarda), yaklaşık 36 ATP (ökaryotlarda) üretilir.

Oksijenli Solunumun Evreleri

1. Glikoliz (Sitoplazmada olur)

• Glikoz → 2 Pirüvik Asit
• 2 ATP harcanır, 4 ATP üretilir → Net 2 ATP
• Oksijen gerekmez.
• Tüm canlılarda ortak olan evredir.

2. Krebs Döngüsü (Sitoplazmadaki pirüvik asit → mitokondriye geçer)

• Mitokondrinin iç zarının bulunduğu matrikste gerçekleşir.
• Karbonlar CO₂’ye dönüştürülür.
• NADH ve FADH₂ gibi enerji taşıyıcıları oluşur.
• 2 ATP sentezlenir.

3. Elektron Taşıma Sistemi (ETS)

• Mitokondrinin iç zarında olur.
• NADH ve FADH₂’den gelen yüksek enerjili elektronlar taşınır.
• Oksijen son elektron alıcısıdır → su oluşur.
• En fazla ATP burada üretilir: yaklaşık 32 ATP

Oksijenli Solunumun Özellikleri

• Mitokondride gerçekleşir (glikoliz hariç).
• Elde edilen ATP, hücresel faaliyetlerde kullanılır.
• Son ürünler: Karbondioksit + Su + ATP
• Sadece oksijenli ortamda olur.