5. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı
Cümle; düşünce, duygu, oluş ve isteklerin bildirildiği söz dizisidir. Öznel anlatım, Nesnel Anlatım, karşılaştırma cümleleri, amaç-sonuç cümleleri, neden-sonuç cümleleri, koşul-şart cümleleri. 5. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı, Cümlede Anlam Konu Anlatımı, 5. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı,5. Sınıf Türkçe
Cümlede Anlam
Bir düşünceyi, duyguyu, haberi, isteği, olayı, durumu kısacası bir yargıyı tam olarak anlatan sözcük ya da sözcük dizisine ‘’ cümle’’ denir.
Bir cümledeki sözcük sayısı anlatacağımız duygu, düşünce, olay, durum ve haberlerin uzunluğuna ya da kısalığına göre değişir. Tek sözcükten oluşan cümle olabileceği gibi birden çok sözcükten oluşan cümleler de olabilir.
Örnek:
– Geldim.
– Ayakkabı aldım.
– Sana çiçek getiriyorum.
Sözcüklerim cümle oluşturabilmesi için anlamlı bir şekilde sıralanması gerekir.
beşinci okuyorum sınıfta ben
Ben beşinci sınıfta okuyorum.
Cümlede Anlatım Yolları ve Anlam İlişkileri
Öznel Anlatım
Kişiden kişiye değişen, doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanamayan, kişisel duygu ve düşüncelerin yer aldığı cümlelerdir.
Örnek:
– Basketbol çok eğlenceli bir oyundur.
– Müzik dinlemek her şeyden keyiflidir.
– Büyük kentlerde yaşamak insanı bunaltıyor.
Nesnel Anlatım
Kişiden kişiye değişmeyen , kişisel duygu ve düşüncelerin yer almadığı, doğruluğu ya da yanlışlığı
kanıtlanabilen yargıları anlatan cümlelerdir.
Örnek:
– Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir.
– İzmir Ege’nin incisidir.
– Yazarın iki öykü bir de şiir kitabı yayınlanmış.
Karşılaştırma Cümleleri
İki durum, olay veya varlığın benzer ya da farklı yanlarını belirten cümlelerdir. Karşılaştırma cümlelerinde genel olarak ‘’ gibi, kadar, daha, ise, en’’ gibi sözcükler kullanılır.
Örnek:
– Roman, öyküden daha uzundur.
– Bu sene daha çok çalışıyorum.
– Onun pamuk gibi yumuşak elleri var.
Amaç-Sonuç Cümleleri
Bir eylemin hangi amaç.la yapıldığını ya da yapılacağını anlatan cümlelerdir.
Örnek:
– Dedemi görmek için köye gideceğim.
– Hastalanmasın diye üzerine battaniye örttüm.
– Kitabı yetiştirmek için çok çalıştık.
Neden-Sonuç Cümleleri
Bir eylemin hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerin yüklemine ‘’ neden? Niçin?’’ soruları sorulduğunda bir cevap alınır. Neden sonuç cümleleri iki bölümden oluşur. Birinci bölüm neden, ikinci bölüm ise sonuç bildirir.
Örnek:
– Ayşe bugün annesi ile vakit geçireceği için çok mutluydu.
– Yağmurda ıslandığı için hastalanmıştı.
– Geziye katılmadı çünkü hastaydı.
Koşul ve Şart Cümleleri
Bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin başka bir olaya ya da duruma bağlı olduğunu belirten cümlelerdir. Türkçede koşul anlamı ‘’-sa / -se ‘’ekleriyle sağlanır. ‘’ Ancak, ise, -ince, -dıkça, -mi,
ama, üzere’’ ile de koşul anlamı sağlanabilir
Örnek:
– Kitabımı sana veririm ancak geri getireceksin.
– Ödevini hemen yaparsan film izleyebilirsin.
– Beni dinlersen başarılı olursun.
Türkçe’ deki Yönlendiren İfadeler
Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler
Yazılı ve sözlü anlatımlarda bir düşünceden başka bir düşünceye geçerken düşüncenin yönünü değiştiren ifadeler kullanırız. Ama, fakat, ancak, yalnız, oysa, buna rağmen, ya da, veya yoksa…
Örnek:
– Çok dikkat etti ama düşmekten kurtulamadı.
– Aslında çok yürümedim buna rağmen çok yoruldum.
– Ankara’ya gidelim yalnız aynı gün dönelim.
Gerçek ve Hayal Ürünü İfadeler
Gerçek İfadeler: Gerçekleşmesi mümkün olan, akla mantığa aykırı olmayan durumları ve olayları anlatan ifadelerdir.
Örnek:
– Ülkemizde dört mevsim yaşayabiliriz.
– Zeytinyağı sağlığımız için çok faydalıdır.
– Türkiye, geçen ay yeni bir uyduyu uzaya gönderdi.
Hayal Ürünü İfadeler: Gerçekleşmesi mümkün olmayan, akla mantığa aykırı durumları ve olayları anlatan ifadelerdir. Hayal ürünü ifadeler masal, destan, efsane, fantastik hikaye, fantastik romanlarda yer alır.
Örnek:
– Resimdeki insanlar geceleri canlanır ve birbiriyle sohbet ederlermiş.
– Deniz kızı içtiği iksirin etkisiyle insana dönüşmüş.
– Pinokyo her yalan söylediğinde burnu bira daha uzuyormuş.
Destekleyici ve Açıklayıcı İfadeler
Duygu ve düşüncelerimizi daha iyi anlatmak, desteklemek ve açıklamak için şu ifadeleri kullanırız. Örneğin, örnek olarak, açıkçası, başka bir deyişle, hatta, açıklamak gerekirse, çünkü, yani, gibi, üstelik, hem, hem de vb. …
Örnek:
– Akıllı telefonları kullanamıyorum açıkçası teknolojiyle pek aram yok.
– Onu dilinden düşürmez yani hep ondan bahsederdi.
Duygusal ve Abartılı İfadeler
Duygusal İfadeler: Sevincimizi, üzüntümüzü, korkumuzu, kaygımızı, heyecanımızı, kısacası duygularımızı anlatmak için kullandığımız ifadelerdir.
Örnek:
– Sınavı kazanınca sevinçten havalara uçtu.
– Ağaçlardan düşen sararmış yaprakları seyrederken içimi bir hüzün kaplar.
– Aylar sonra onu karşısında görünce gözyaşları sel oldu aktı.
Abartılı İfadeler: Anlatımı daha etkili hale getirmek, dikkat çekmek, merak uyandırmak ya da güldürmek amacıyla bir şeyi olduğundan çok veya olduğundan az göstererek aktardığımız ifadelerdir.
Örnek:
– İki gündür bekleyen bulaşıklar dağ gibi yığılmıştı.
– Beni burada bekle göz açıp kapayıncaya kadar geleceğim.
– Caddeler o kadar kalabalıktı ki iğne atsan yere düşmeyecek.
Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler
Özetleyen ifadeler: Duygu ve düşüncelerimizi kısaca anlattığımızı ifade etmek için kullandığımız ‘’ özetle,
özet olarak, kısaca, kısacası vb.’’ … ifadelere özetleyen ifadelerdir.
Örnek:
– Sonuçta bir elin beş parmağı da birbirinden farklıdır.
– Kısacası kimse kimseye benzemez.
– Sonuç olarak Türkiye güçlü bir ülke.
Sonuç Bildiren İfadeler: Duygu ve düşüncelerimizi bir sonuca bağlamak için kullandığımız ‘’ sonuç olarak, sonuçta, böylece, son olarak vb. ‘’ ifadeler sonuç bildiren ifadelerdir.
Örnek:
– Kısacası güler yüz her kapıyı açar.
– Çantamı akşamdan hazırlarım böylece sabah telaşlanmam.
– Özetle yaptıklarıma pişmanım.
Önem Belirten İfadeler:
Duygu ve düşüncelerimizi anlatırken bazı bölümlere dikkat çekmek için kullandığımız ‘’ özellikle, en iyisi, en kötüsü, başlıca, en az, daha iyi, daha kötü vb. ‘’ifadeler önem belirtir.
Örnek:
– Her gün en az iki saat spor yapmak durumundayız.
– Derslerimin daha iyi olması için test çözmem gerekiyor.
– Gerekirse ben de yarışmaya katılırım.
– En azından yanınıza su almışsınız.
