5. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Duygu ve düşüncelerimizi daha açık anlatmak, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak amacıyla noktalama işaretleri kullanılır. Nokta, virgül, soru işareti, ünlem işareti, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, parantez işareti. 5. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı, Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı, 5. Sınıf Noktalama İşaretleri, 5. Sınıf Türkçe, 5. sınıf Türkçe Konu Anlatımı
Noktalama İşaretleri
- Nokta
- Virgül
- Noktalı Virgül
- İki Nokta
- Üç Nokta
- Soru İşareti
- Ünlem İşareti
- Tırnak İşareti
- Kesme İşareti
- Uzun Çizgi
- Kısa Çizgi
- Yay Ayracı
- Köşeli Ayraç
- Eğik Çizgi
Nokta
– Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur:
Örnek:
Sabah yatağı topladım.
Bisiklet sürüyorum.
– Bazı kısaltmaların sonuna konur:
Örnek:
Dr. (doktor)
İng. (İngilizce)
Sok. (Sokak)
sn. (saniye)
– Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:
Örnek:
1. (birinci)
IV. Murat
8. Madde
– Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:
Örnek:
Sözcük Türleri
1. Sıfatlar
a. Niteleme Sıfatları
b. Belirtme Sıfatları
– Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için kullanılır.
Örnek:
Bayram tatili 1.05.2022 tarihinde başlayacak.
– Saat ve dakikayı gösteren rakamları ayırmak için kullanılır.
Örnek:
Otobüs saat 06.45’te terminale geldi.
Toplantı sabah 09. 30’da başlayacak
– Dört ve dörtten çok rakamlı sayıların okunuşunu kolaylaştırmak için kullanılır:
Örnek:
2.745
26.785
342.015
– Matematikte çarpma işlemi yerine kullanılır.
Örnek:
8.4= 32
25.3= 75
– Genel ağ adreslerinde kullanılır.
Örnek:
www.basarisiralamalari.com
Virgül
– Birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcükler ve sözcük gruplarının arasına konur.
Örnek:
Bugün ki derslerimiz Türkçe, matematik ve tarih derslerinden oluşuyor.
Pazardan domates, salatalık, patlıcan al.
– Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneyi belirlemek için özneden sonra konur.
Örnek:
Polis, suçluları yakaladı.
Çolak Salih, yaşadıklarının etkisiyle daha da çekilmez bir insan haline gelmişti.
– Cümlede özel olarak vurgulanmak istenen öğelerden sonra konur.
Örnek:
Çarşamba günü, hepimizin merakı sona erecek.
Bu iyiliği, hayatım boyunca unutmayacağım.
– Anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
Örnek:
Küçük, ağacın arkasına saklandı.
Hırsız, çocuğu kovaladı.
İhtiyar, ağacın altında bir süre dinlendi.
– Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için ara söz ve ara cümlelerin başına ve sonuna konur.
Örnek:
Okul müdürünün, çalışmalarından herkes memnun.
– Tırnak içine alınmamış alıntı cümlelerin sonuna konur.
Örnek:
Bu ay pamukların toplanması gerekiyor, demiş.
Çocuklar için hikayeler yazmayı çok seviyorum, dedi.
– Hitap bildiren sözlerden sonra kullanılır:
Örnek:
Sevgili Anneciğim,
Ey Türk gençliği,
– Konuşma çizgisinden önce kullanılır.
Örnek:
* Hacivat ,
—-mahalle muhtarı hasta olmuş.
Karagöz,
—Mahalle muhtarı pasta mı almış?
Hacivat,
—Yav, grip olmuş, grip!
Karagöz,
—garip mi olmuş?
– Konuşma çizgisinden sonra alıntı cümlesinin bitimine konur.
Örnek:
— Bu akşam Ankara’ya gidiyor musunuz, diye sordu.
– Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret ya da kabul etmeyi bildiren “evet, hayır, yok, tamam, peki, elbette” gibi sözcüklerden sonra konur.
Örnek:
Tamam, bir saat sonra oradayız.
Hayır, kimseyle konuşmadım.
– Sayıların yazımında kesirleri ayırmak için kullanılır.
Örnek:
7,05
19,4
0,05
– Özne olarak kullanıldıklarında ” bu, şu, o” zamirlerinden sonra kullanılır.
Örnek:
Bu, benim için kolay bir işti.
O hepimizi çok severdi.
Noktalı Virgül
– Cümle içinde virgülle ayrılmış tür ve takımları birbirinden ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Dükkanın bir tarafında portakal, muz, armut; diğer tarafında ıspanak, pırasa, marul vardı.
Örnek:
Şehirlerden İstanbul’u, Konya’yı, Ankara’yı; ülkelerden Japonya’yı, Kenya’yı, Norveç’i merak ediyorum.
– Ögeleri arasında virgül bulunan birden çok yüklemli (sıralı) cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Çadırımızı, yiyeceklerimizi aldık; dağın zirvesine tırmanmaya başladık.
Ağaca dayanma kurur; insana dayanma ölür.
– Anlam karışıklığını önlemek için bir ögeyi, kendisinden sonra gelen benzer sözcüklerden ayırmak amacıyla kullanılır.
Örnek:
Tuğrul; Onur, metin ve nazlıdan daha çok çalışır.
Mutluluk; sevmek, sevilmek ve paylaşmak demektir.
İki Nokta
– Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:
Örnek:
Bahçemizde pek çok sebze var: domates, biber, fasulye…
Eğitimdeki başarıları ile dikkat çeken illerimiz: Aydın, Kırşehir, Denizli.
– Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek:
Metnin ana düşüncesi şuydu: Birlik olursak her zorluğu yeneriz.
– Başkasından aktarılan sözlerde tırnak işaretinden önce kullanılır:
Örnek:
Yazar: ‘’Yorgunluğumu kitap okuyarak atıyorum.’’ Dedi.
– karşılıklı konuşmalarda konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
Örnek:
Feride:
—Hangi filmi izleyelim.
Ali:
—Çirkin ördek yavrusunu izleyelim.
Anne:
___Evet, onu izleyin.
– Genel ağ adreslerinde kullanılır:
http:/www.basarisiralamalari.com
– Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnek:
24:2=12
48:2= 24
Üç Nokta
– Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Örnek:
Geçen günleri şöyle bir düşündüm de…
Şimdi oraya gelirsem…
Bahçede elmalar, narlar, zeytinler…
– Örneklerin devam edebileceğini belirtmek için ‘’ve benzeri’’ anlamında kullanılır.
Örnek:
Sağlıklı beslenmek için kesinlikle tüketilmesi gereken besinler vardır: süt ürünleri, yumurta, et, meyve, sebze…
Birden fazla sözcükten oluşmuş kelimelere birleşik sözcük denir: Alperen, gecekondu, Pamukkale,
gelebildim…
– Kaba sayıldığı için ya da başka nedenlerle söylenmek istenmeyen sözcüklerin ya da bölümlerin yerine kullanılır.
Örnek:
kaçak yaşadığı yollarda Ankara’da… Sokak2taki arkadaşında kalıyordu.
– Alıntılarda başta, ortada veya sonda alınmayan sözcüklerin veya bölümlerin yerine konur.
Örnek:
… gibi durumlarda oldukça sakin davranırdı.
… derken şehrin diğer tarafından dumanlar yükselmeye başladı…
– Karşılıklı konuşmalarda eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:
Örnek:
—Neden yalan söyledin?
—…
—Konuşsana be çocuk!
—…
Soru İşareti
– Soru eki veya soru sözü içeren cümle ya da sözlerin sonuna konur:
Örnek:
Yarın sınav nasıl olacakmış?
Beni kim aradı, neden aradı?
Yemek pişti mi?
– Soru bildiren ancak soru eki veya soru sözcüğü içermeyen cümlenin sonuna konur:
Örnek:
Bakkal amca sordu:
–Başka?
– Bilinmeyen veya kesin olmayan yer, tarih, vb. durumlar için kullanılır:
Örnek:
Yunus Emre (1240?-1320) şiirlerinde insan sevgisini vurgulamıştır.
Karacaoğlan’ın Çukurova’da (?) yaşadığı söylenmektedir.
– Şüpheyle karşılanan durumlar ya da söylenen söze inanılmadığını belirtmek için ayraç içinde kullanılır:
Örnek:
Çok zor matematik problemlerini kalem kullanmadın(?) çözüyormuş.
Nefes almadan yedi dakika (?) durabiliyormuş.
NOT: Soru ifadesi taşıyan sıralı cümlelerde soru işareti en sona konur.
Nereden geldin nereye gidiyorsun?
NOT: “mı, mi” eki cümleye soru anlamı katmadığında cümlenin sonuna soru işareti konmaz.
Örnek:
Hava karardı mı eve gelin.
Mutlu mu mutlu bir hayatları vardı.
Ünlem İşareti ( ! )
– Şaşırma, sevinç, korku, heyecan, acıma gibi duyguları anlatan cümle ya da sözcüklerden sonra kullanılır:
Örnek:
Sen ne kadar yaramaz çocuksun!
Kimse kıpırdamasın!
Off! Beklemekten sıkıldım.
Vah! Vah!
– Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra kullanılır.
Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilâl!
Ey Türk gençliği!
– Alay, küçümseme anlamı kazandırmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Örnek:
Ne kadar heybetli (!) bir olduğunu ağzından çıkan kötü sözlerle belli etti.
İsteseymiş birinci olurmuş (!) ama başkaları kazansın istemiş.
Tırnak İşareti (“)
– Başka bir kimseden ya da bir yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır:
Örnek:
Atatürk: ” Öğretmenler yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.” demiş.
Sanatçı: Kötü bir şeyde bile görülecek güzellikler vardır.” diyor.
– Cümle içerisinde sanat eserlerinin, kitapların adları, başlıkları tırnak içine alınır:
Örnek:
Yazarın ” İki Cami Arasında Aşk” adlı eserini okuyorum.
Bu sınavda ”Beyaz Dişten” sorumluyuz.
– Öznel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır:
Örnek:
Öğretmenimiz ” noktalama işaretler”ni anlattı.
Onun şiirinde ”dostluk” en belirgin ögedir.
Kesme İşareti ( ‘ )
– Özel adlara getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Çağan Irmak’ın filmi Almanya’da ödül kazandı.
Kerem Bey’in Tuz Gölü’nde çektiği fotoğraflar görülmeye değer.
– Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır:
Örnek:
BOTAŞ’tan
TV’nin
BM’ye
CD’den
3. Sayılara gelen ekleri ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Oyun 20.45’te başlayacak.
15 Mayıs 2007’de doğmuş.
– Bir ek ya da harften sonra gelen ekleri ayırmak için kullanılır:
Örnek:
A’dan Z’ye kadar bütün harfleri yazdım.
-ken’in büyük ünlü uyumuna uymadığını öğrendik.
– Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Uğur Bey’e haber verin.
Türk Dil Kurumu Başkanı’yla görüştük.
– Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Başvurular 30 Ekim’ e kadar uzatıldı.
23 Kasım Cumartesi’ye randevu aldım.
Uzun Çizgi (—)
– Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek amacıyla kullanılır. Bu noktalama işaretine “konuşma çizgisi” de denir.
Örnek:
— Nerelisin sen amca?
— Serikliyim oğlum.
—Kimlerdensin?
— Kadılardan
Kısa Çizgi (- )
– Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konur.
Örnek:
Bugün çocuklarla önce halk oyun –
ları kursuna sonra maça gittik.
O günlerde zaman çok çabuk iler –
liyordu, biz hiçbir şey yapamıyorduk.
– Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır:
Örnek:
Bu konuyu- sen de iyi biliyorsun çözüme kavuşturmalıyız.
Kadı hasan – köy muhtarı- su sorununu çözdü.
– Kökleri ve ekleri ayırmak için kullanılır.
Örnek:
çiçek – lik –ten
gel – miş – ti
– Eklerin başında kullanılır:
Örnek:
-lı
-ce
– acak
– Heceleri göstermek için kullanılır:
Örnek:
bil-gi-sa-yar
ya-zı-cı
ko-nuş-ma-lar
a-yak-ka-bı
– Eylen kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:
Örnek:
bul-
ağlat-
unut-
– Sözcükler ve sayılar arasında “’-den…-a, ile, ve, ila, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır:
Örnek:
Türkçe-İngilizce sözlük aldım.
2009-2013 yılları arasında yurt dışındayım.
Rize-Samsun yolu kapalıymış.
Yay Ayraç ( )
– Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır:
Örnek:
Evin arkasındaki bahçeyi (pek de bahçeye benzemiyor ya…) düzenliyor.
Doğum gününde (nisanın 15’inde) ehliyet alacakmış.
Nasrettin Hoca (1208-1284) Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinde doğdu.
– Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır:
Örnek:
İşim gücüm budur benim
Gökyüzünü boyarım her sabah,
Hepiniz uykudayken
Uyanır bakarsınız ki mavi.
(Orhan Veli Kanık)
– Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır:
Örnek:
Fatma Nine (Elindekileri yere bıraktıktan sonra)
—Budan bir atlı geçti mi yavrum?
– Cümle içinde yabancı dillerden geçmiş sözcüklerin Türkçe karşılığı parantez içinde kullanılır:
Örnek:
Daha çok hikaye (Öykü ) okumayı seviyor.
Şiirde mübalağa (abartma) sanatı yapılmış.
-Yabancı sözcüklerin okunuşu parantez içinde gösterilir:
Örnek:
Resim dersinde Picasso’yu (Pikasso) öğrendik.
Montaigne (Monteyn) ünlü bir deneme yazarıdır.
– Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır.
Örnek:
Bu gece hava -8 derece olacakmış.
Köşeli Ayraç [ ]
Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:
Örnek:
Halikarnas Balıkçısı [ Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] Bodrum’da yaşamıştır.
Eğik Çizgi( / )
– Dizeler yan yana yazıldığında dizeleri arasına konur:
Örnek:
Derinden derine ırmaklar ağlar / Uzaktan uzağa çoban çeşmesi / ey suyun sesinden
anlayan bağlar / Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi?
– Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:
Örnek:
Çamlıca mahallesi Şirin Sokak No: 20/1 Manavgat/ANTALYA
– Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için kullanılır:
Örnek:
15/05/2007
25/06/2001
– Dilbilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
Örnek:
-lar / -ler
-ma / -me
-lık / -lik / -luk / -lük
– Genel ağ adreslerinde kullanılır:
Örnek:
http://www.basarisiralamalari.com
– matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnek:
100 / 2=50
5 / 5=1
