5. Sınıf Paragrafta Anlam Konu Anlatımı
Herhangi bir düşünceyi ifade eden ve belirlenen düşünceyi ana düşünceyle destekleyen yazıların tamamına paragraf deniliyor. Paragrafta anlam, Giriş bölümü, gelişme bölümü, sonuç bölümü, paragrafta yapı yönü, paragrafın konusu, paragrafın ana düşüncesi. 5. Sınıf Paragrafta Anlam Konu Anlatımı, Paragrafta Anlam Konu Anlatımı, 5. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı, Türkçe Konu Anlatımı.
Paragrafta Anlam
Paragrafın Yapı Yönü
Paragraf herhangi bir yazı türünün küçültülmüş halidir. Here yazı türü gibi paragrafın da giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunur. Paragrafın yapısını bu bölümler oluşturur.
Giriş Bölümü
Paragrafın ilk cümlesidir. Genellikle tek cümledir ve konunun sunulduğu bölümdür. Ana düşünceyi taşıyacak niteliktedir. Diğer cümleler giriş cümlesine biçimce ve anlamca bağlıdır. Bu yüzden giriş bölümü cümlesinde, sanki giriş cümlesinden önce bir cümle varmış anlamını verebilecek olan “bu yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun için, ise, de …” gibi bağlayıcı ifadeler yer almaz.
Gelişme Bölümü
Konunun açıklandığı ve aydınlatıldığı bölümdür. Bu bölümde örnekler verilir, kanıtlar gösterilir, benzerlikler, çelişkiler, karşıtlar, sergilenir, karşılaştırmalar yapılır. Bu bölümü oluşturan cümleler, anlam, dil ve anlatım bakımından hem kendinden önceki hem de kendinden sonraki cümlelerle ilgilidir.
- Ele alınan konu, ana düşünce olgunlaştırılır. “açıklama yeterlidir” kanısına varıldığında, bölüm tamamlanmış olur ve sonuç bölümüne geçilir.
- Yargılar, birbirine zincirin halkaları gibi bağlanır. Onun için bu bölümdeki bağlayıcı öğelere dikkat etmek gerekir.
Ayrıca gelişme bölümünde;
- Yardımcı düşünceler yer alır.
- Ana düşünce işlenir, irdelenir, geliştirilir.
- Az da olsa ana düşünce de yer alabilir.
- Bağlayıcı sözlere (ama, fakat, ne var ki, oysa, yalnız, çünkü gibi bağlaçlar ve cümlelerin yerini tutacak zamirler) yer verilir.
Sonuç Bölümü
Dil ve düşünce yönünden önceki cümleleri bir sonuca ulaştıran karar cümlesidir. Konuyu özetleyen bir niteliktedir. Paragrafın anlamca toparlandığı bölümdür.
Ana düşünce genellikle kimi edat ve bağlaçlarla verilir: halbuki, ama, ancak, bir başka deyişle…
”Neden” bildiren sözcüklerle de ana düşüncenin vurgulanabileceği bölümdür.(bunlar; bunun için, bu sebeple ,çünkü gibi sözlerdir)
Paragrafın Anlam Yönü
Paragrafta Ana Düşünce
Yazarın okuyucusuna vermek istediği mesaj paragrafın ana düşüncesini oluşturur. Ana düşünce için yazarın paragrafı yazma amacıdır diyebiliriz. Paragraf birden fazla düşünce içerebilir fakat her paragrafın tek bir ana düşüncesi vardır. Paragrafın ana düşüncesini belirlemek için “Yazar bu parçayı niçin yazmış, bize nasıl bir mesaj vermek istiyor?“ sorularına yanıt aramalıyız.
Ana düşüncenin bazı özellikleri:
»Ana düşünce bir yargı bildirir.
»Parça okunduğunda herkesin vardığı ortak düşüncedir.
»Parçayı kapsar nitelikte genel bir yargıdır.
»Parça tek cümle ile özetlenecek olsa bu ana düşünce cümlesi olur.
Paragrafta yansıtılmak istenen anlam için en büyük ipucunu veren, paragrafın bütün önemli noktalarını vurgulayan sözcüklere “anahtar sözcük” denir. Paragraf okurken anahtar sözcüklere dikkat edilerek ana düşünce hemen ortaya çıkarılabilir.
Örnek soru-1:
Dilin yalınlaşmasını istemeyen yoktur bizim ülkemizde. Kime sorsanız sadelikten, özleşmeden, yalınlaşmadan yana olduklarını, bunun için çalıştıklarını söylerler. Ne var ki dilin yalınlaşmasından Türkologlar başka, dilbilimciler başka, akademi dışı insanlarsa daha başka şeyler anlarlar.
Parçaya uygun ana fikir: Ülkemizde dilin yalınlaşmasını herkes farkı biçimlerde anlatmaktadır.
Paragrafta Konu
Her paragraf bir düşünceyi anlatmak amacıyla yazılır. Konu, bu amacın somutlaşmış ve genişletilmiş şeklidir ve “Paragrafta anlatılan nedir?” sorusunun cevabıdır.
Örnek :
Bir eserin oluşumunda plan çok önemlidir. Ayrıntısına kadar düşünülmüş bir plan yapılmadığı zaman nitelikli bir eserin ortaya çıkması oldukça zordur. Bu eser ortaya çıkarsa oldukça karmaşık olur. Çünkü eserin yazılması rastlantılara bırakılmış olduğundan, eserin basit bir bölümüne gereğinden fazla önem verilebilir. Çok önemli bir yeri üstün körü geçilmiş olabilir.
Parçada Plan yapmanın önemine vurgu yapılmıştır
Başlık
Her yazının başlığı vardır. Başlık, bir yazının kimliği gibidir. Yazıların başlığından hareketle o metinde ne anlatıldığına dair bir fikir sahibi oluruz.
Paragrafların başlıkları, yazıların başlıklarından biraz farklıdır. Bir metinde, okuyucunun ilgisini çekmek için konuyla çok ilgisi olmayan çarpıcı bir başlık kullanılabilir. Ancak paragrafta amaç ilgi çekmek değildir, anlatılanlar hakkında okuyucuya bir ön fikir vermektir. Bu nedenle bir paragrafın başlığını oluştururken paragrafta anlatılan duygu ve düşünceleri en iyi şekilde özetleyen bir ya da birkaç sözcük bulmak gerekir.
Örnek :
Dil her zaman ve her yerde çok önemli sayılmış. Öylesine ki, İslamiyet ‘oku’ emriyle başlar. Dört İncil’den biri olan Yuhanna İncili’nin ilk ayetinde ‘Önce kelam vardı’ diye yazılıdır. Tarihteki bütün devlet adamlarına bakın: Hepsi birer dil ve hitabet ustasıdır. Dilin önemi üzerine söylenecek daha çok söz var. Yine de bu kadarı bile yeter. (Tuğrul Şavkay)
Paragraf için en uygun başlık: Dilin Önemi
Anahtar Kelimeler
Bir cümlenin veya sözün yansıtmak istediği anlam için en büyük ipucunu veren ana kavram veya kelimeye anahtar kelime denir.
Örnek :
“Okuyarak olayların ve gelişmelerin iç yüzünü öğrenen bir kişi, öncelikle kendine olan güvenini artırır. Bu ise aynı zamanda düşünce ufkunu geliştirip geniş bir görüş açısı sağlayarak olayları inceleme yeteneği kazandırır. Ayrıca okuyan kişiler çok okumanın beraberinde getirdiği zengin kelime dağarcığına sahip oldukları için, etkileyici ve güzel konuşarak hitap ettikleri kişilerde etki de uyandırırlar.”
Anahtar kelime: Okumak
Olay, Zaman, Yer ve Varlık Kadrosu
Yer, zaman, şahıs öğeleri kullanılarak belirli bir kural çerçevesinde oluşturulan edebî metinlere olay yazıları denir. Öykü, roman, masal, fabl gibi türler olay yazılardır.
Örnek :
“Güneşli bir nisan sabahıydı. Çoban Haydar, her zamanki gibi koyunları ve keçileri ahırdan çıkarıp köylerinin yanındaki meraya doğru yola koyuldu. Amacı sürüyü otlatmak, kış boyunca iyi beslenemeyen koyunları ve keçileri taze otlarla iyice doyurmaktı. Köyün hemen yanındaki bu mera, bahar gelince bereketlenir, yeşilin bin bir tonuyla bezenirdi.”
Yukarıdaki paragrafın olay, zaman, mekân ve şahıs kadrosu şöyledir:
Olay: Haydar’ın sürüyü meraya götürmesi
Zaman: Nisan sabahı
Mekân: Köyün yanındaki mera
Şahıs Kadrosu: Çoban Hayda
Hikaye Unsurları
Roman, öykü, masal gibi olay anlatan yazılarda hikaye unsurları kullanılır. Hikaye unsurları şunlardır.
Olay: Hikayede yaşanan veya üzerinde söz söylenen durumdur. Yani hikayede ne olduğudur. Öyküdeki kişilerin başından geçenlerdir.
Kişiler: Hikayedeki olayın oluşmasında etkili olan ya da olayı yaşayan insanlardır. Olay kimlerin etrafında gerçekleşiyorsa metnin ana karakteri onlardır.
Yer: Olayın yaşandığı mekandır. Olayın anlatımı sırasında verilen ayrıntılar çevre ve yer hakkında bilgi verir. Olay nerede gerçekleşmiştir? Sorusu yer unsurunu buldurur.
Zaman: Olayın yaşandığı an, mevsim, ay, yıl ya da gündür. Hikaye kısa bir zaman diliminde geçer. Bazı hikayelerde zaman açıkça belirtilmez. ‘’ Olay ne zaman gerçekleşmiştir? Sorusunun cevabı zaman
unsurunu buldurur.
Anlatıcı Türleri
Birinci Kişi Ağzıyla Anlatım
Bu anlatım türünde yazar, kendi başından geçen ya da içinde bulunduğu bir olayı anlatır. Bir başka deyişle yazar, olayın kahramanlarından biridir. Bu anlatım türünde birinci tekil şahıs (ben) ya da birinci çoğul şahıs( biz) ekleri kullanılır.
Üçüncü Kişi Ağzıyla Anlatım
Bu anlatım türünde yazar, tanık olduğu ya da duyduğu olayları anlatır. Yazar, olayın kahramanlarından biri değildir. Bu anlatım türünde üçüncü tekil şahıs (o) veya üçüncü çoğul şahıs (onlar) ekleri kullanılır.
