6. Sınıf Yenilemez Enerji Kaynakları Konu Anlatımı

Enerji kaynaklarının sınıflandırılmasında kullanılan “Yenilenemez ve Yenilenebilir” kavramları; kaynağın tüketilme oranının yeniden oluşma durumu arasındaki ilişkiden ortaya çıkmış bir durumdur. Yazımızda yenilemez enerji kaynaklarından bahsettik.

Yenilemez Enerji Kaynakları

Enerji kaynaklarının sınıflandırılmasında kullanılan “Yenilenemez ve Yenilenebilir” kavramları; kaynağın tüketilme oranının yeniden oluşma durumu arasındaki ilişkiden ortaya çıkmış bir durumdur. Yenilenebilir enerji kaynakları, enerji kaynağından alınan enerjiye eşit oranda veya kaynağın tükenme hızından daha çabuk bir şekilde kendini yenileyebilmesi ile tanımlanır. Yenilenemez enerji kaynakları, bir kez kullanılabilir ve tükenirdir.

Yenilenemez enerji kaynakları pek çok farklı isimlerde anılmaktadır. Günümüzde en çok kullanılanları ise; konvansiyonel enerji kaynakları, fosil yakıtlar, geleneksel enerji kaynakları isimleridir.

-Sürekli olan, sürdürülebilir bir kaynak değildir: Yenilenemez enerji kaynakları, eninde sonunda bir gün tükenecek olan kaynaklardır. Pek çok uzman, bu kaynakların yeni rezervlerin keşfi yoluyla çoğaltılabilir olmasına rağmen günün birinde mutlaka tükeneceğini kanaatindedir.
-Kükürtlü, azotlu, karbonlu bir yapıya sahiptirler.
-Çevre sorunlarına neden olurlar.
-Sadece belirli bölgelerde bulunurlar; yenilenemez enerji kaynakları Orta Asya, Rusya, Amerika gibi jeolojik olarak uygun olan topraklarda bulunurlar. Herkes bu kaynaklara sahip değildir.
-Pek çok sektöre hammadde oluştururlar; örneğin; kömür ulaşım sektörüne, petrol kimya sektörüne, uranyum gibi radyoaktif maddeler ise sağlık sektörüne hammadde sağlamaktadır.
-Arz güvenliği tehlikesi meydana getirir; yenilenemez enerji kaynaklarını ithal eden ülkelerde arz güvenliği sorunları yaşanma riski vardır.
-Madencilik faaliyeti gerektirirler; yenilenemez enerji kaynakları binlerce kilometre yerin altında yüzlerce yıl sonunda meydana gelmektedir. Bu yüzden yenilenemez enerji kaynaklarına ulaşabilmek için birtakım madencilik faaliyetleri yapılması gerekmektedir.
-Yenilenemez enerji kaynaklı enerji üretim tesislerinde onlarca ekipmana, geniş alanlara, iyi bir planlamaya ve çevreyi koruma anlayışını benimsemiş iyi bir yönetime ihtiyaç duyulmaktadır.
-Yenilenebilir enerji kaynaklara göre, miktarları ve enerji potansiyelleri daha tahmin edilebilir, dengeli bir yapıya sahiptirler.

Yenilenemez enerji kaynakları nelerdir?

Kömür enerji kaynağı: Kömürler, eski jeolojik devirlerdeki (100-300 milyon yıl önceki) bitkilerin ve kısmen de hayvan artıklarının yüksek basınç altında, sıcaklığın etkisiyle bozunmaları sonucu oluşmuşlardır. Bu bozunmada, mikroorganizmaların da önemli rolü olduğu ileri sürülmektedir (Telli, 1984). Bünyesinde çoğunlukla Karbon (C), az miktarda Hidrojen (H), Oksijen (O), Kükürt (S) ve Azot (N) elementlerinin bulundururlar. Kömürler yakıt hammaddesi oldukları gibi (termik santraller), kok yapımı, kimyasal madde üretimi gibi değişik alanlarda da kullanılırlar.

Petrol enerji kaynağı: Petrol, denizlerdeki bitki ve hayvanların çürüdükten sonraki kalıntılarından oluşur. Bu kalıntılar deniz yatağında milyonlarca yıl boyunca çürüdükten sonra, geriye yalnızca yağlı maddeler kalır. Çamur ve büyük kaya katmanları altında kalan yağlı maddeler de petrol ve gaza dönüşür.

Doğalgaz enerjisi kaynağı:

Kömür ve petrolün oluşumuyla doğalgazın oluşumu arasında bağlantı görülmektedir. Doğalgazı yataklarının çoğu petrol yataklarının yakınında veya aynı yatakta bulunmaktadır. Kömürleşme safhalarında ortaya çıkan uçucu bileşenlerin yatak değiştirip toplandığı, dolayısıyla doğalgaz halinde bulunduğu düşülmektedir.

Doğalgaz ısınmak için kullanılır. Eğer ülke olarak elektrik üretiminde doğalgaz kullanırsak elimizdeki enerjinin % 65-70’ini atmosfere atıyoruz demektir. Doğalgaz konutlarda ve sanayide ısı amaçlı kullanılmalıdır. Doğalgaz elektrik üretimi için ekonomik olmadığı gibi aynı zamanda bir ülkenin güvenliği ve emniyeti açısından da elektrik üretiminde uygun değildir.

Nükleer enerjisi kaynağı: Nükleer enerji, atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür.

Nükleer enerji, üç nükleer reaksiyondan biri ile oluşur;

Füzyon: Atomik parçacıkların birleşme reaksiyonu.
Fizyon: Atom çekirdeğinin zorlanmış olarak parçalanması.
Yarılanma: Çekirdeğin parçalanarak daha kararlı hale geçmesi. Doğal (yavaş) fisyon (çekirdek parçalanması) olarak da tanımlanabilir.

Nükleer enerjiyi önemli kılan etmenleri başlıca; 1 kg nükleer yakıt aynı miktardaki kimyasal yakıttan 100 milyon kat daha fazla enerji içermesi, binlerce yıl tükenmeyecek kadar radyoaktif yakıtın mevcut olması ve radyoaktif atık dışında çevreye diğer kadar zararlı olmamasıdır.