Bu yazımızda sizlere LGS Fen Bilimleri konusu olan aynı zamanda 8. sınıf konuları arasında yer alan Elektrik Yüklü Cisimler hakkında bilgilendireceğiz.

Elektrik Yüklü Cisimler

• Elektroskop
• Elektroskobun Çalışması
• Topraklanma

Nötr (Yüksüz) Cisim: Cisimdeki pozitif (+) yük sayısı ile negatif (-) yük sayısının eşit olmasıdır. Yüksüz olması hiç yükünün olmaması anlamına gelmez.

Pozitif Yüklü Cisim: Cisimdeki pozitif yük sayısının negatif yük sayısından fazla olmasıdır. Nötr cismin, pozitif yüklü hale gelebilmesi için dışarı elektron (-) vermesi gerekmektedir.

Negatif Yüklü Cisim: Cisimdeki pozitif yük sayısının negatif yük sayısından az olmasıdır. Nötr cismin, negatif yüklü hale gelebilmesi için dışarıdan elektron (-) alması gerekmektedir.

Elektroskop

Bir cismin yüklü olup olmadığını, yüklü ise hangi cins yükle yüklü olduğunu anlamaya yarayan alete elektroskop denir.

– Elektroskop yüklü iken yaprakları açık nötr iken yaprakları kapalıdır.
– Yüklü bir elektroskobun topuzuna yüklü başka bir cisim dokundurulduğunda yapraklar daha da açılıyorsa elektroskopla cisim aynı
cins elektrik yüküyle yüklüdür.
– Cisim topuza dokundurulduğunda eğer elektroskobun yaprakları bir miktar kapanıyorsa cisim ve elektroskop zıt elektrik yüküyle yüklüdür.
– Yapraklar tamamen kapanıyorsa cisim ve elektroskobun yük miktarlarının eşit fakat zıt elektrik yüküyle yüklüdür.

Günümüzde elektrikle yüklenme olayından yararlanıldığı alanlara örnek olarak arabaların boyanması, baca filtreleri, hava filtreleri, fotokopi makineleri, lazer yazıcılar, mürekkep baskısı verilebilir.

Elektroskobun Çalışması

Etki (Tesir) ile elektriklenme

1.  Yüklü bir cisim, nötr bir cisim elektroskopa yaklaştırılırsa elektroskopun yapraklar açılır.
2.  Elektroskopla aynı cins yükle yüklü cisim, elektroskoba yaklaştırılırsa yapraklar biraz daha açılır.
3.  Elektroskopla zıt cins yükle yüklü cisim, elektroskoba yaklaştırılırsa yapraklar biraz kapanır.

Not: Yüklü bir elektroskoba yüklü bir cisim yaklaştırıldığında yapraklar tamamen kapanmaz.

Dokunma (Temas) ile elektriklenme

1. Yüklü bir cisim nötr elektroskopa dokundurulduğunda elektroskopun yaprakları açılır.
   Cisim üzerindeki yüklerin bir kısmı elektroskoba geçer.
   Cisim ve elektroskop aynı yükle yüklenir.
   * Elektroskobun yaprakları açılır.
2. Yüklü bir elektroskopa nötr bir cisim dokundurulursa yapraklar biraz kapanır.
   * Elektroskopdaki yüklerin bir kısmı nötr cisme gideceği için elektroskopun yaprakları biraz kapanır.
3. Yüklü bir elektroskopa zıt yüklü cisim dokundurulursa yaprakların durumu yük miktarlarına göre değişir.
   * Elektroskobun yükü fazla ise yapraklar biraz kapanır.
   * Cismin yük miktarı fazla ise yapraklar önce kapanır sonra açılır.
   * Yük miktarları eşitse yapraklar tamamen kapanır.
4. Yüklü elektroskoba aynı yüklü cisim dokundurulursa yaprakların durumu yük miktarına göre değişir.
   * Elektroskobun yükü fazla ise yapraklar biraz kapanır.
   * Cismin yük miktarı fazla ise yapraklar biraz daha açılır.
   * Yük miktarları eşitse yapraklar değişmez.

Not: Aynı yüklü cisim ve elektroskop birbirine dokundurulduğunda yapraklar tamamen kapanmaz.

Topraklanma

Elektrik yüklü cismin iletken tel ile toprağa bağlanmasına topraklama denir. Vücudunda fazla elektrik yüklenmiş kişiler topraklama ile elektrik yükünden kurtulur.

Yer küre çok büyük bir nötr cisimdir. Yüklü bir cisim yerküre ile (toprakla) temas ettirildiğinde yük alış verişi gerçekleşir. Yerküre cisimlerin üzerindeki bütün yükleri alabilir. Bu durumda cisim yüksüz(nötr) olur.

Topraklama nasıl gerçekleşir?

1. Negatif yüklü cisimler fazlalık elektronlarını toprağa aktararak nötr olur.
2. Pozitif yüklü cisimler de topraktan elektron alarak nötr hale geçer.

Topraklama nerelerde yapılır?

1. Yakıt taşıyan tankerlerde, tankerin patlamaması için topraklama yapılır.
2. LPG istasyonlarında elektriklenmeden kaynaklanan kıvılcımları engellemek için topraklama yapılır.
3. Yüksek binalarda yıldırımdan korunmak için paratoner kullanılır.
4. Cami minarelerinde yıldırımdan korunmak için paratoner takılır.
5. Elektronik işi ile uğraşan kişiler, elektrikli aracın bozulmasını engellemek için bileklerine özel bileklik takar.
6. Ameliyathanelerde zemin topraklama yapılmıştır.
7. Kullanılan elektrikli araçlar, elektrik kaçağından korunmak için topraklı priz kullanırız.

LGS Fen Bilimleri için Tıklayınız