9. Sınıf Mantarlar Alemi Konu Anlatımı

Doğada gördüğümüz küfler, şapkalı mantarlar, maya hücreleri ve hatta bazı antibiyotiklerin kaynağı olan canlılar… Tüm bunların ortak noktası nedir, biliyor musun? Hepsi Mantarlar Alemi’ne aittir.

Mantarlar, uzun süre bitkilerle karıştırılmış olsa da günümüzde kendine özgü özellikleriyle ayrı bir canlı alemi olarak kabul edilir. Ne bitki gibidirler çünkü klorofilleri yoktur, ne de hayvan çünkü hareket edemezler. Ancak, beslenme, üreme ve yapı bakımından kendilerine has özelliklere sahiptirler.

Bu konu kapsamında; mantarların genel özelliklerini, çeşitlerini, yaşam şekillerini ve doğa ile insan yaşamındaki rollerini öğreneceğiz. Görünüşte sessiz ama etkileri büyük olan bu canlıları keşfetmeye hazır mısın?

Mantarlar Alemi

Mantarlar Aleminin Genel Özellikleri

• Mantarlar, ökaryot yapılı canlılardır (zarla çevrili çekirdek ve organel bulunur).
• Çoğu çok hücrelidir, ancak maya mantarları gibi tek hücreliler de bulunur.
• Klorofil taşımazlar, bu nedenle fotosentez yapamazlar.
• Heterotrof beslenirler: Besinlerini dış ortamdan alarak sindirirler.
• Hücre duvarları kitin yapılıdır (bitkilerde selülozdur).
• Hareketsizdirler.
• Sporla üreyebilirler.

Mantarların Yapısı

• Çok hücreli mantarlar, hif adı verilen ipliksi yapılardan oluşur.
• Hifler bir araya gelerek misel yapısını oluşturur (mantar vücudu).
• Mantarlar, genellikle nemli ve karanlık ortamlarda yaşar.

 Mantarların Beslenme Şekilleri

• Saprofit (ayrıştırıcı): Ölü organizmalardaki organik maddeleri parçalar.
• Parazit: Canlı vücudunda yaşar, hastalık yapabilir.
• Kommensal ya da simbiyotik: Bazı mantarlar, diğer canlılarla karşılıklı fayda sağlayarak yaşar (likenler).

Mantarların Çeşitleri ve Örnekler

a) Maya Mantarları (Tek hücrelidir)

• Örnek: Saccharomyces cerevisiae (ekmek mayası)
• Fermantasyon yaparak ekmek, bira ve şarap üretiminde kullanılır.

b) Şapkalı Mantarlar (Bazıları yenilebilir, bazıları zehirlidir)

• Miselleri yer altında, şapkaları toprak üzerindedir.

c) Küf Mantarları

• Örnek: Penicillium (penisilin antibiyotiği bu mantardan elde edilmiştir)
• Genellikle organik maddeler üzerinde gelişir.

d) Parazit Mantarlar

• Örnek: Ayakta mantar, pamukçuk hastalığına neden olan mantarlar

e) Likenler

• Alg + mantar simbiyozudur.
• Zor şartlara dayanıklıdır, ilk bitki öncülerindendir.

Mantarların Üremesi

• Çoğu mantar sporla eşeysiz üreme yapar.
• Bazı türleri tomurcuklanma (maya mantarı) veya hiflerle çoğalma gösterebilir.
• Bazı mantarlar eşeyli üreme de yapabilir.

Mantarların Faydaları ve Zararları

Faydaları

• Ölü organizmaları ayrıştırarak doğadaki madde döngüsünü sağlar.
• Antibiyotik (Penisilin) ve enzim üretiminde kullanılır.
• Ekmek, bira, şarap gibi gıdaların yapımında fermantasyon ile kullanılır.
• Bazı türleri gıda olarak tüketilir.

Zararları

• Bazı mantarlar bitki, hayvan ve insanlar için parazit olup hastalık yapabilir.
• Gıda maddelerini bozar, özellikle küfler zararlı toksinler üretebilir.