9. Sınıf Protista Alemi Konu Anlatımı

Canlılar dünyasında bazı varlıklar vardır ki, ne tam anlamıyla hayvana benzerler ne de bitkiye… İşte bu gizemli ve çeşitli canlı grubuna Protista Alemi denir. Protistalar; tek hücreli ya da çok hücreli, ökaryot yapıda, genellikle su ortamlarında yaşayan canlılardır.

Bu alemde; fotosentez yapan alglerden, hareket eden amiplere, hastalıklara yol açan plazmodyumlara kadar çok sayıda farklı canlı bulunur. Protistalar; hayvansı, bitkisel ve mantarsı olmak üzere üç ana grupta incelenir.

Bu konuda, protistaların genel özelliklerini, çeşitlerini, yaşadıkları ortamları ve hem doğadaki hem de insan sağlığı üzerindeki etkilerini öğreneceğiz. Hazırsan, mikroskobik ama etkileyici bu dünyaya birlikte dalalım!

Protista Alemi

Protista Aleminin Genel Özellikleri

• Protista alemi, tek hücreliler ve basit çok hücrelileri kapsar.
• Tüm protistalar ökaryot yapılıdır (zarla çevrili çekirdek ve organel bulunur).
• Genellikle sulu ortamlarda yaşarlar (tatlı su, tuzlu su, nemli toprak).
• Fotosentez yapanlar, hareket edenler, patojen (hastalık yapan) türler gibi çok çeşitli yapılara sahiptirler.

Protistalar Kaç Gruba Ayrılır?

Protistalar yapı ve beslenme şekline göre 3 gruba ayrılır:

Hayvansı Protistler (Protozoalar)

Hayvanlara benzer; heterotrof beslenirler (hazır besin alır).

Hareket edebilirler (kamçı, siller, yalancı ayak).

Örnekler:

• Amip (yalancı ayak – psödopod) ile hareket eder.
• Paramesyum (sillerle hareket eder).
• Tripanosoma (kamçı ile hareket eder, çeşme hastalığına neden olur).
• Plazmodyum (hareketsizdir, sıtma hastalığını yapar).

Bitkisel Protistler (Algler)

Fotosentez yaparak besin üretirler (ototrof).

Çoğu tek hücrelidir, bazıları koloni ya da basit çok hücrelidir.

Su ekosistemlerinde oksijen kaynağı olarak çok önemlidirler.

Örnekler:

• Yeşil algler (klorofit)
• Kahverengi algler (fukoksantin pigmenti taşır)
• Kırmızı algler
• Altın sarısı algler (diatomlar)
• Dinoflagellatlar (zehirli “red tide” olaylarına neden olabilirler)

Mantarımsı Protistler

• Gerçek mantar değillerdir ama benzer özellikler gösterirler.
• Saprofit veya parazit olarak beslenirler.
• Nemli ortamlarda, çürük üzerinde yaşarlar.
• Örnek: Hüzünde mildiyö hastalığına neden olan Plazmopara.

Protistalarda Üreme

• Çoğu protista bölünerek (mitoz) eşeysiz üreme yapar.
• Uygun ortamlarda çok hızlı çoğalabilirler.
• Bazı türlerde konjugasyon (genetik çeşitlilik) gözlenebilir (paramesyum).

Protistaların Yaşam Ortamları ve Ekolojik Önemi

• Tatıl su, tuzlu su, nemli toprak gibi ortamlarda yaşarlar.
• Fitoplanktonlar, okyanuslarda oksijenin çoğunu üretir.
• Bazı protistalar besin zincirinin temelini oluşturur.
• Bazı türleri insanlar, hayvanlar ve bitkiler için hastalık etmenidir.