Sosyoloji ayt konu anlatımı, Sosyoloji tyt konu anlatımı , Sosyoloji yks konu anlatımı… Merhaba arkadaşlar sizlere bu yazımızda Birey ve Toplum Konu Anlatımı hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz.

Birey ve Toplum

• Sosyalleşme ve Sosyalleşmenin Unsurları
• Sosyalleşmenin Aşamaları 
• Sosyalleşme ve Toplumsal İlişkiler
• Toplumsal Statü, Rol ve Saygınlık (prestij)
• Toplumsal Değer ve Normlar
• Toplumsal Kontrol 
• Toplumsal Sapma ve Çeşitleri

Sosyalleşme ve Sosyalleşmenin Unsurları

Sosyalleşme, bireyin içinde yaşadığı toplumun kültürünü, değerlerini, normlarını (yani yaşama, duyma ve düşünme biçimlerini) öğrenme ve benimseme (içselleştirme) sürecidir.

Sosyalleşme süreci sayesinde toplumun yeni kültürü yeni kuşaklara geçer. Birey sosyalleşme sayesinde, toplumun kültürüyle bütünleşir ve içinde yaşadığı topluma uyum sağlar. Böylece birey, bir toplum içinde diğer insanlarla birlikte ortak bir yaşam sürdürebilir. Sosyalleşme süreci bireyin kişilik, karakter ve benliğini biçimlendirir ve ona kültürel kimlik kazandırır (Kültürel kimlik: Bir toplumun kendisine özgü olan kültür özelliklerine denir. Her birey, içinde yaşadığı toplumun kültürel kimliğini yansıtır. Bu nedenle, bir Türk bir Alman’dan farklıdır.).

Bireyin sosyalleşmesi sürecinde ilk ve en etkili olan unsur ailesidir. Başlangıçta aile çocuk üzerinde daha etkili olurken, bu etki okulla birlikte azalmaya başlar.

Okul, toplumun değer ve normlarını, bilinçli olarak çocuğa aktaran en önemli kurumlardan biridir.

Birey hayatı boyunca birçok toplumsal ortama farklı bir şekilde katılır. Çünkü toplumun bireyden beklediği davranışlar çocukluk, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerine göre farklıdır. Birey topluma uyum sağladığı sürece sosyalleşmeye devam eder.

Çocukluk ve ergenlik döneminde sosyalleşmenin unsurları; aile, okul, arkadaş grupları ve kitle iletişim araçlarıdır.

 Sosyalleşmenin Aşamaları 

Sosyalleşme süreci, bireyin yaşamının her anında etkilidir. Birey, doğumla birlikte önce ailede sosyalleşir. Çocukluk ve yetişkinlik dönemine geldiğinde; arkadaş çevresi, okul, yaşanılan çevre özellikleri, boş zamanları değerlendirme olanakları, kitle-iletişim araçları bireyin sosyalleşmesine yön verir. Ayrıca örf, adet, gelenek ve görenekler, kurumlar, insani, ahlaki, milli ve manevi değerlerde sosyalleşme sürecinde bireye etki eder.

Sosyalleşme ve Toplumsal İlişkiler

En az iki insan arasında belli bir süre devam eden,belli amaçlara yönelik olan, karşılıklı etkileşim halinde gerçekleşen anlamlı ilişkilerdir. Toplumsal ilişki iki insan arasında olduğu gibi, gruplar arasında da olabilir.

– En az iki insanı gerektirir.
– Belli bir zaman dilimi içinde gerçekleşir.
– İlişki bireyler arasında ortak bir anlam taşır.
– Toplumsal ilişki kuran taraflar birbirinden haberdardır ve karşılıklı etkileşim halindedir. Bu etkileşim ortak dil aracılığıyla sağlanır.
– Toplumsal ilişkiler; hukuk, örf, adet, gelenek, görenek gibi kurallara göre gerçekleşir. Mesela; bankadaki veznedar ile müşteri arasında toplumsal ilişki vardır; ancak bankamatikten para çeken insan ile bilgisayar arasında ilişki yoktur.

Niteliklerine Göre Toplumsal İlişki Çeşitleri

a) Birincil İlişkiler: Duygusallığın hâkim olduğu, ilişkilerin samimi ve yüz yüze olduğu ve etkileşimin güçlü olduğu ilişkilerdir. Uzun süreli ilişkilerdir. İlişkilerde yazılı kurallar yoktur. Biz duygusu hâkimdir. Çıkar ilişkisi yoktur. Küçük gruplarda görülür: aile, akrabalık, dostluk, komşuluk, köy gibi gruplarda bu ilişki türü görülür.

b) İkincil İlişkiler: Duygusallık yerine akılcılığın hâkim olduğu ve ilişkilerin resmiyetlik kazandığı ilişkilerdir. Etkileşim zayıftır, ilişkiler daha kısa sürelidir. Biz duygusu yerine ben duygusu hâkimdir.
Çıkar ilişkisine dayalıdır. Büyük gruplarda görülür. Bankalarda, orduda, sendikalarda görülen ilişkiler
buna örnektir.

 Sürelerine Göre Toplumsal İlişki Çeşitleri

Kısa süreli ilişkiler: Zaman bakımından kısa süren ilişkilerdir. Tesadüfî ilişkilerdir. Mesela; Taksi
şoförü ve yolcusu arasındaki ilişki bu türdendir.

Uzun süreli ilişkiler: Çok uzun süren, bazen insanın doğumundan ölümüne kadar sürebilen ilişkilerdir. Mesela; aile bireyleri arasındaki ilişkiler, komşular arası ilişkiler, arkadaşlar arası ilişkiler.

Periyodik (devirli) ilişkiler: Bu ilişki, sadece yılın belli bir döneminde kurulur ve bir dahaki döneme kadar ortadan kalkar. Mesela; dört yılda bir yapılan olimpiyatlar ya da bir şehirde her yıl kurulan fuarlar, periyodik ilişkilere örnek gösterilebilir.

Birey Sayısına Göre Toplumsal İlişki Çeşitleri

Birey-Birey ilişkisi: Sadece iki kişi arasında geçerli olan ilişkilerdir (Karı-koca arasındaki ilişki).
Birey-Grup ilişkisi: Bireyin bir grup veya gruplarla girdiği ilişkidir (Öğretmenin sınıfla ilişkisi).
Grup-Grup ilişkisi: İki farklı grup arasında gerçekleşir (İki futbol takımı arasındaki ilişki).

Toplumsal Statü, Rol ve Saygınlık (prestij) 

Kişinin toplum içindeki konumuna (yerine) toplumsal statü denir. Bireyin statüsünü soy cinsiyet, yaş, gelir seviyesi, dinsel inancı, eğitim düzeyi, bireysel yetenek, sahip olunan iş ve önemi, medeni durum vs. belirler. Bazı statüler doğuştan vardır, bazıları sonradan kazanılır. Statüye uygun olarak yapılması gereken davranışlara toplumsal
rol denir. Rol, statünün davranışsal yönüdür. İnsanlar günlük hayatlarını sürdürürken birçok rolü aynı anda yerine getirmek zorunda kalabilmektedirler. Rollerin yerine getirilmesinde; bir rolün başka bir rolü yapmayı kolaylaştırmasını rol pekiştirmesi, zorlaştırmasını rol çatışması olarak ifade edilir.

Kişinin sahip olduğu statüler içerisinde toplumsal hayatta öne çıkan, baskın olan statüsüne anahtar statü, kişinin statülerine toplumun verdiği değere de prestij (saygınlık) denir. Birey bu saygınlığı ya statüsü nedeniyle elde eder ya da kişisel özellikleriyle elde eder. Birincisine statüsel saygınlık, ikincisine ise kişisel saygınlık
adı verilir.

Bireylerin statülerinden doğan haklarının bilincinde olması, haklarına sahip çıkması, herkesin üstüne düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmesi sağlıklı bir toplumsal yaşam için kaçınılmazdır.

Toplumsal Değer ve Normlar

Toplumsal Değerler

Toplumdaki kişilerin içten bağlı oldukları ve kendilerini uymak zorunda hissettikleri ortak duygular, düşünceler, kurallar ve uygulamalara toplumsal değer denir. Toplumun varlığını sürdürmesi bireylerinin değerleri benimsemesi ve yaşamına aktarmasına bağlıdır. Değerler insanlık tarihi boyunca değişmez özelliğe sahiptirler. İnsanların

değerlerle kurdukları ilişkiler yani davranışları değişiklik gösterse de toplumlar varlıklarını ancak değerler sayesinde sürdürebilirler. Örneğin yaşama hakkı bütün insanlık tarihi boyunca bir değer olmuştur ve olmaya da devam edecektir. Bir yerlerde bu hakkı ihlal edenlerin olması onu değer olmaktan çıkarmaz

Toplumsal Normlar

Toplumda bireylerin nasıl davranmaları gerektiğini düzenleyen ve yaptırım gücü olan kurallar sistemine toplumsal norm denir. Normlar ikiye ayrılır:

 Yazılı (resmi) normlar: Yasa, tüzük, yönetmelik vb. yazılı normlara örnektir. Yazılı normlar devlet tarafından uygulanır ve yaptırım gücü yüksektir.

Yazısız (resmi olmayan) normlar: Örf, adet, gelenek, görenek, vb. yazılı olmayan normlardır. Toplumda genel bir uygulama olarak herkesçe bilinir ve uymayanlar toplum tarafından cezalandırılır (kınama, dışlanma, ayıplanma vb.). Mesela; büyüklere karşı saygılı olmak, komşu hakkını gözetmek, yalan söylememek vb.

– Toplumdan topluma ve zamanla farklılık gösterir.
– Toplumsal ihtiyaçlardan doğarlar. İhtiyaçlara cevap vermeyen (işlevini yitiren) normlar zamanla ortadan kaybolur.
– Normlar eşit önem derecesine sahip değildirler.
– Her grup veya toplum sosyal normlara sahiptir.
– Toplumsal düzeni sağlar.
– Yaptırım gücüne sahiptirler.
– Normların temelinde sosyal değerler vardır.

Toplumsal Kontrol 

Bireylerin sosyal normlara uymasını sağlayan ve belli oranlarda yaptırım gücü bulunan mekanizmadır. Toplumsal kontrol; resmi ve resmi olmayan kontrol diye ikiye ayrılır. Hukuka dayalı yaptırımlar (para veya hapis cezası, hak mahrumiyetleri, toplumsal hizmetlerde çalıştırma) resmi kontroldür ve devlet tarafından yerine getirilir. Dine, ahlaka, geleneğe bağlı yaptırımlar (kınama, dışlanma, ayıplanma vb.) resmi olmayan kontroldür ve toplum tarafında yerine getirilir. Toplumsal kontrol, insanların toplumsal normlardan sapmasını engelleyerek, toplumsal düzenin bütünlüğünü, sürekliliğini sağlar.

Toplumsal Sapma ve Çeşitleri

Toplumsal barışın ve huzurun korunması, sosyal düzenin sağlanması için değer ve normlara uygun olmayan davranışları engellemeye yönelik alınan önlemlere toplumsal kontrol denir. Toplumsal kontrol, yaptırım gücünü hukuktan ya da toplumdan topluma değişen kurallardan (ahlak, din, gelenek gibi) alır. Kontrolün olmadığı toplumlarda karmaşa ve düzensizlik olacağından her toplum kendini koruma kuralları geliştirmiştir. Toplumun bütünlüğü açısından bu zorunludur. Bireylerin toplumun değer ve normları dışına çıkan davranışlarına toplumsal sapma denir

İdeal davranışlar biçimindeki sapma olumlu, toplum tarafından onaylanmayan sapma davranışları ise olumsuz sapma olarak nitelendirilir.