8. Sınıf Paragrafta Yapı Yönü Konu Anlatımı
Bu yazımızda sizlere 8. sınıf Türkçe Paragrafta Yapı Yön hakkında bilgilendireceğiz. Bir düşünceyi, bir duyguyu, bir olayı tam olarak anlatabilmek için bir araya getirilen cümleler topluluğuna paragraf denir. Paragrafın yapısı konusunu paragrafın bölümleri, paragraf oluşturma, paragraf tamamlama, paragrafı ikiye bölme, paragrafın akışını bozan cümle, cümlelerin yerini değiştirme olmak üzere Paragrafta Yapı Yön konusunun başlıklarına değinelim.
Paragrafta Yapı Yönü
- Paragrafın Bölümleri
- Paragraf Oluşturma
- Paragraf Tamamlama
- Paragrafı İkiye Bölme
- Paragrafın Akışını Bozan Cümle
- Cümlelerin Yerini Değiştirme
Paragrafın Bölümleri
Her paragrafın ilk sözcüğünün son noktasına kadar taşıdığı özelliklerin hepsine paragrafın yapısı denir. Paragrafın gözle görülen öğeleri, onun yapısını oluşturur.
- Giriş Cümlesi
- Gelişme Cümleleri
- Sonuç Cümlesi
1. Giriş Bölümü
Paragrafın ilk cümlesidir. Genellikle tek cümledir ve konunun sunulduğu bölümdür.Ana düşünceyi taşıyacak niteliktedir. Diğer cümleler giriş cümlesine biçimce ve anlamca bağlıdır.Bu yüzden giriş bölümü cümlesinde, sanki giriş cümlesinden önce bir cümle varmış anlamını verebilecek olan “bu yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun için, ise, de …” gibi bağlayıcı ifadeler yer almaz.
2. Gelişme Bölümü
Konunun açıklandığı ve aydınlatıldığı bölümdür. Bu bölümde örnekler verilir, kanıtlar gösterilir, benzerlikler, çelişkiler, karşıtlar, sergilenir, karşılaştırmalar yapılır. Bu bölümü oluşturan cümleler, anlam, dil ve anlatım bakımından hem kendinden önceki hem de kendinden sonraki cümlelerle ilgilidir.
- Ele alınan konu, ana düşünce olgunlaştırılır. “açıklama yeterlidir” kanısına varıldığında, bölüm tamamlanmış olur ve sonuç bölümüne geçilir.
- Yargılar, birbirine zincirin halkaları gibi bağlanır. Onun için bu bölümdeki bağlayıcı öğelere dikkat etmek gerekir.
Ayrıca gelişme bölümünde;
- Yardımcı düşünceler yer alır.
- Ana düşünce işlenir, irdelenir, geliştirilir.
- Az da olsa ana düşünce de yer alabilir.
- Bağlayıcı sözlere (ama, fakat, ne var ki, oysa, yalnız, çünkü gibi bağlaçlar ve cümlelerin yerini tutacak zamirler) yer verilir.
3. Sonuç Bölümü
Dil ve düşünce yönünden önceki cümleleri bir sonuca ulaştıran karar cümlesidir. Konuyu özetleyen bir niteliktedir.
- Paragrafın anlamca toparlandığı bölümdür
- Ana düşünce genellikle kimi edat ve bağlaçlarla verilir: halbuki, ama, ancak, bir başka deyişle…
- ”Neden” bildiren sözcüklerle de ana düşüncenin vurgulanabileceği bölümdür.(bunlar; bunun için, bu sebeple ,çünkü gibi sözlerdir)
Paragraf Oluşturma
Her paragraf belli bir akış sistemi içinde oluşturulur.Bu; giriş, gelişme ve sonuç sıralamasına göre gerçekleşir. Giriş, gelime ve sonuç bölümlerine ait kurallar, bu soru tipinin temelini oluşturur.
- Öncelikle giriş bölümünün, kendinden önce anlatılanları hatırlatmayan tarzda ve tanıtıcı, kısa ifadelerle oluşmuş olması gerekir.
- Gelişme bölümünün, parçanın n geniş bölümü olduğu ve genellikle yardımcı düşüncelerin burada bulunduğu unutmamalıdır.
- Sonuç bölümünün ise etkili, parçayı bir sona bağlayıcı olması gerekir.
- Bu kurallar çevresinde incelenen bir sıralama sorusu rahatlıkla çözülür.
Bu soru tipinde önce ”sonuç” bölümünü bulmak birçok sorunun çözümünde fayda sağlayacaktır. Cümleler arasında anlam bağı bulunduğu gibi sözcük ortaklığı da bulunur. Bu yüzden cümlenin öncesinde be sonrasında geçen sözcüklere de dikkat etmek gerekir. Aşağıdaki örnekleri incelediğinizde daha pekişmiş olur.
Paragraf Tamamlama
Bazı paragraf sorularında, parçanın bazı bölümlerinde boşluklar bırakılır ve bu boşluklara getirilebilecek uygun cümleler sorulur.
Bu tip sorularda unutulmaması gereken; paragrafı tamamlayacak söz, yargı, ifade ya da cümlenin metnin içeriğine, ana düşüncesine, yardımcı düşüncelerinden herhangi birine anlamca ters düşmemesi gerektiği koşuludur.
Paragrafı İkiye Bölme
Yazar konuyu işlerken her bir paragrafta konunun farklı bir yönünü işler. Anlattığı bir şeyden farklı bir şeye geçiş yaptığında, yeni bir paragrafa da geçmesi gerekir. Sınavlarda iki ayrı düşüncenin işlendiği bölümler bir paragraf olarak verilir ve bizden bu paragrafı bölmemiz istenir.
Parçanın ikiye bölünmesiyle ilgili sorularda;
- Anlatımın akışını değiştiren,
- Farklı bir konuya geçen cümleye dikkat etmek gerekir.
Paragrafın Akışını Bozan Cümle
Paragrafın düşünce birliğine ya da anlatım akışına uygun olmayan cümleye,düşüncenin akışını bozan cümle denir.
Her paragraf bir düşüncenin çevresinde oluştuğuna göre anlatım akışını bozan cümleyi bulmak için şöyle bir yok izlenir;
- Konu saptanır, konu dışında kalan cümle bulunur.
- Ana düşünce bulunur, ona ters düşen yargı belirlenir.
- Numaralanmış cümleler anlam bağlantıları ya da içerikleri yönünden eşleştirilir, dışta kalan numaralanmış cümle tespit edilir.
Cümlelerin Yerini Değiştirme
Şiir veya düz yazıdan oluşan her parçanın bir konusu vardır. İyi bir parça kendi içinde konu bütünlüğüne sahiptir. Parçalar giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
Sınavda bazen bir parçayı oluşturan iki cümle yer değiştirilerek verilir. Bu değişikliğin düzeltilmesi istenir.
Verilen cümlelerin -ilk önce- hangisinin giriş cümlesi hangisinin sonuç cümlesi olduğuna dikkat edilmelidir. Anlam akışını bozan cümle bulunursa bu tip sorularda seçeneklere bakarak daha hızlı bir şekilde soruyu cevaplandırırız.
