Bir eylemi, bir durumu veya bir oluşu anlatan sözcüklere fiil (eylem) denir. Fiiller kip (zaman) ve kişi (şahıs) eklerini alarak çekimlenir. 7. Sınıf konuları arasında yer alan Ek fiil konu anlatımını sizler için hazırladık.

Ek Fiil 

• İsimleri ve İsim Soylu Sözcükleri Yüklem Yapmak
• Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapmak

İsim veya isim soylu sözcüklerin yüklem olmasını sağlayan ya da basit zamanlı fiillere gelerek onları birleşik zamanlı yapan ek hâlindeki -imek fiiline denir.

İsimleri ve İsim Soylu Sözcükleri Yüklem Yapmak

Ek-fiil isimlere gelerek onların kip eki almasını sağlar. Böylelikle isimler de fiiller gibi kip eki alarak çekimlenirler ve cümlenin yüklemi olurlar. Ek-fiilin tüm kiplerde çekimi bulunmamaktadır. Ek—fiilin dört zamanda çekimi yapılır.

Ek Fiilin Görülen Geçmiş Zamanı

İsimlere “idi” getirilerek yapılır, getirildiği sözcüğe göre “-dı / -di / -du / -dü / -tı / -ti / -tu / -tü” şeklinde kullanılabilir.

Örnek:

Okulun en güzel kızıydım. (kızı-idim)
Ev işlerinde tembeldi.(tembel-idi)
Evin önünde duran arabası bozuktu.( bozuk-idi)

Ek Fiilin Duyulan Geçmiş Zamanı

Eki “imiş”tir. Kişinin duyduğu ya da öğrendiği bir eylemi anlatır. Sonradan fark edilme anlamı da katabilir.

Örnek:

Buralar önceden tarlaymış. (tarla-imiş)
Ankara’da öğretmenmiş.(öğretmen-imiş)
Evin en çalışkanıymış.(çalışkanı-imiş)

Ek Fiilin Geniş Zamanı

İsimlere “idir” getirilerek yapılır, fakat ek fiilin geniş zamanında “idir” eki genellikle düşer ve kişi ekleri ek fiil eki olarak kullanılır. Bu yüzden ek fiili geniş zaman eklerini “-im, -sin, idir, -iz, -siniz, -lerdir /-dirler” olarak sayabiliriz.

Örnek:

Sevdiğim en güzel şairdir.
O bu konularda çok iyidir.
Sen benim en iyi arkadaşımsın.
Seni arıyorum günlerdir.
Dert ortağımsınız.

Ek Fiilin Şartı

İsimlere “ise” getirilerek yapılır, getirildiği sözcüğe göre “-sa / -se” şeklinde kullanılabilir.

Örnek:

Hastaysanız işe gelmeyin. → Hasta kelimesi isimdir ek fiilin ise şart ekini almıştır.

Bakarsan bağ olur bakmazsan dağ. (bakar isen/  bakmaz isen)

Ek Fiilin Olumsuzu 

İsim cümlelerinde isimle ek fiil arasına eklenen “değil” edatı cümleyi olumsuz yapar.

Örnek:

Bugün evdeymiş. (olumlu)
Bugün evde değilmiş (olumsuz)

Yollar açıktı. (olumlu)
Yollar açık değildi. (olumsuz)

Ek Fiilin Soru Şekli

“mi” soru edatı isimle ek fiil arasına eklenerek ek fiilin soru şeklini oluşturur.

Örnek:

Yollar açık mıymış?
Bugün evde miymiş?

Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapmak

Fiilin birleşik zamanlı olması demek iki kip ekinin yan yana gelmesi demektir. Birleşik zamanlı fiillerde ikinci kip eki her zaman ek fiildir.

Örnek:

yapsam (basit zamanlı)
yapsaydım (birleşik zamanlı)
yapmışsın (basit zamanlı)
yapmıştın (birleşik zamanlı)

Ek fiil üç kiple çekimlenir.

Rivayet Bileşik  Zamanı (-imiş)

Basit zamanlı fiilin -imiş eki almasıyla rivayet bileşik zaman oluşur.

Gidecekmiş  —    git-ecek-imiş ——> Gelecek zamanın rivayet birleşik zamanı
Gidermiş       —   git-er-imiş      ——> Geniş zamanın rivayet birleşik zamanı
Gidiyormuş  —   git-iyor-imiş   ——> Şimdiki zamanın rivayet birleşik zamanı
Gitmeliymiş —    git-meli-imiş ——> Gereklilik kipinin rivayet birleşik zamanı
Gitseymiş     —    git-se-imiş      ——> Şart kipinin rivayet birleşik zamanı

Örnek:

Akşam bize geliyormuş. (şimdiki zamanın rivayet birleşik zamanı)
Ödevlerini hemen yapmalıymış. (gereklilik kipinin rivayet birleşik zamanı)
Ankara’ya gelirmiş. (geniş zamanın rivayet birleşik zamanı)

Hikaye Birleşik Zaman (-idi)

Basit zamanlı fiilin -idi eki almasıyla hikaye bileşik zaman oluşur.

Gidecekti    —    git-ecek-idi ——> Gelecek zamanın rivayet birleşik zamanı
Giderdi        —   git-er-idi      ——> Geniş zamanın rivayet birleşik zamanı
Gidiyordu   —   git-iyor-idi   ——> Şimdiki zamanın rivayet birleşik zamanı
Gitmeliydi  —    git-meli-idi ——> Gereklilik kipinin rivayet birleşik zamanı
Gitseydi      —    git-se-idi     ——> Şart kipinin rivayet birleşik zamanı

Örnek:

Akşam bize geliyordu. (şimdiki zamanın hikaye birleşik zamanı)
Ödevlerini hemen yapmalıydı (gereklilik kipinin hikaye birleşik zamanı)
Ankara’ya gelirdi. (geniş zamanın hikaye birleşik zamanı)

Ek Fiilin Şart Birleşik Zamanı (ise)

Basit zamanlı fiilin -ise eki almasıyla şart bileşik zaman oluşur.

Gidecekse   —    git-ecek-ise ——> Gelecek zamanın rivayet birleşik zamanı
Giderse       —   git-er-ise       ——> Geniş zamanın rivayet birleşik zamanı
Gidiyorsa   —   git-iyor-ise    ——> Şimdiki zamanın rivayet birleşik zamanı
Gitmeliyse  —  git-meli-ise   ——> Gereklilik kipinin rivayet birleşik zamanı

Örnek:

Akşam bize geliyorsa. (şimdiki zamanın şart birleşik zamanı)
Ödevlerini hemen yapmalıysa (gereklilik kipinin şart birleşik zamanı)
Ankara’ya gelirse. (geniş zamanın şart birleşik zamanı)

7. Sınıf Türkçe Konuları için tıklayınız