Metinler, şiirler gibi uyak ve ahenge bağlı kalmadan, direk yazıya dökülüyorlar. Bilgi, duygu ve düşüncelerin yansıtılması ve aktarılması bakımından önemlidirler.  Bu yazımızda sizlere 7. Sınıfta işlenen metin türlerinden bahsettik.

Metin Türleri

• Söyleşi (Sohbet)
• Hikâye (Öykü)
• Masal
• Fabl
• Günlük
• Anı
• Gezi Yazısı
• Mektup
• Biyografi
• Otobiyografi
• Tiyatro
• Haber Metni

Söyleşi

Yazarın gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini anlattığı yazılardır. İçten bir üslubu ve okuyucuyla sohbet eder gibi bir havası vardır.

Özelikleri

» Üslup, oldukça samimidir.
» İlgi çeken konular ele alınır.
» Okuyucuya soru sorularak karşılıklı konuşma havasına girilir.
» Yazar, anlattıklarını kanıtlamak zorunda değildir.

Hikaye

Olmuş veya olabilecek olayları belli bir plan çerçevesi içinde yer ve zamana bağlı olarak anlatan yazı türüne hikâye (öykü) denir.

Özelikleri

» Hikayede olaylar sınırlıdır, uzun uzun anlatılmaz.
» Genellikle tek bir olay anlatılır ve anlatım yoğun bir şekilde yapılır.
» Bu nedenle hikâyelerin anlatımı kısa ve özlüdür, kahraman kadrosu sınırlıdır.
» Serim (giriş), düğüm (gelişme) ve çözüm (sonuç) bölümlerinden oluşur.

Hikâyeler dört unsuru içinde barındıracak biçimde kurgulanır:

Olay: Hikayede kahramanların başından geçen yaşantılardır. Gerçek ya da gerçeğe yakın olaylar biçiminde karşımıza çıkar.

Kişiler: Olayın oluşmasında etkili olan ya da olayı yaşayan kahramanlardır. Olaylar kahramanların başından geçer. Hikâyedeki olay gerçek ya da gerçeğe yakın olacağı için hikâyelerde kahraman olarak insanlar vardır.

Yer: Olayın yaşandığı çevre veya mekândır. Olaylar bu çevrede ya da bu yerde geçer.

Zaman: Olayın yaşandığı dönem, gün, mevsim ya da günün belli bir anıdır. Hikâyelerde zaman çoğunlukla belli olmakla birlikte bazı hikâyelerde zaman unsuru söylenmeyebilir.

Hikâyelerin planı da diğer yazı türlerinde olduğu gibi üç bölümden oluşur:

Serim: Hikâyenin giriş bölümüdür. Bu bölümde olayın geçtiği çevre, kişiler tanıtılarak olaya giriş yapılır.
Düğüm: Hikâyenin bütün yönleriyle anlatıldığı en geniş bölümdür.
Çözüm: Hikâyenin sonuç bölümüdür. Olayların bir sonuca bağlanarak giderildiği bölümdür.

Masal

Hayali karakterlerin yer aldığı olağanüstü olayları, yer ve zaman unsurlarını belirtmeden anlatan bir türdür.

Özelikleri

» Masallar çoğunlukla sözlü kültür içinde yaşar.
» Ama yazıya geçirilmiş masallar da vardır.
» Masalların başında tekerleme söylenir. Tekerleme, kalıplaşmış sözlerden oluşan bir giriştir.
» Masalların amacı ders vermektir. Bu nedenle eğitici bir yöne sahiptir.
» Masalların sonu her zaman mutlu biter ve sonunda iyiler kazanır.
» Masal kahramanları çoğunlukla gerçek hayatta göremeyeceğimiz türden olağan dışı varlıklardır.

Fabl

İnsan dışındaki varlıklara, insanlara ait özellikler verilerek onların başından geçen olayların anlatıldığı, sonunda ders verme amacı güden kısa yazılardır.

Fabl türünde Ezop ve La Fontaine (Lafonten) en çok ürün veren sanatçılardır.

Günlük

Düzenli bir biçimde yazılan, tarih atılan günlük notlara, bir yazarın yaşamı boyunca günü gününe yazdığı yazılara günlük denir.

Özelikleri

» Olaylar, tarih de belirtilerek günü gününe yazılır.
» Yaşanan olaylar ya da izlenimler kaleme alınır.
» Samimi bir dille ve birinci kişi ağzından yazılır.

Anı

Gerçek hayatta yaşanmış ve insanların hayatında iz bırakan olayların belli bir süre geçtikten sonra anlatıldığı yazı türüdür. Yazar, kendi başından geçen ya da başkasının yaşadığı olayları kendi bakış açısından yansıtır.

Özellikleri

»Kişinin yaşadığı ya da bizzat tanık olduğu ele alınır.
»Olayın yaşanmasından sonra belli bir süre geçmelidir.
»Yaşanan olay etkileyici ya da kişinin yaşamında iz bırakır nitelikte olmalıdır.
»Geçmişe ışık tutar ve tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkıda bulunur.

Gezi Yazısı

İnsanların gezip gördükleri yerleri, bu yerlerle ilgili izlenimlerini, duygu ve düşüncelerini anlattıkları yazılardır.

Özelikleri

» Gezilen yerlerle ilgili izlenimler edebî bir üslupla anlatır.
» Yazar, iyi bir gözlemcidir.
» Duygu ve düşüncelere yer verilebilir.

Biyografi, Otobiyografi

Tanınmış, eserler yazmış, ün bırakmış kişileri tanıtmak amacıyla yazılan yazılara biyografi denir.

Özellikleri

»Üçüncü kişi ağzıyla anlatılır.
»Kişinin hayatı, kronolojik bir sıra ile verilir.

Örnek:

Mehmet Akif Ersoy 1873 yılının Aralık ayında İstanbul’da, Fatih ilçesinin Karagümrük semtinde Sarıgüzel Mahallesi’nde dünyaya geldi. Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) ulusal marşı olan İstiklâl Marşı’nın yazarıdır. “Vatan Şairi” ve “Millî Şair” unvanları ile anılır. İstiklâl Marşı’nın yanı sıra Çanakkale Destanı, Bülbül ve 1911-1933 yılları arasında yayımladığı yedi şiir kitabındaki şiirleri bir araya getiren Safahat en önemli eserlerindendir. II. Meşrutiyet döneminden itibaren Sırat-ı Müstakim (daha sonraki adıyla Sebilü’r-Reşad) dergisinin başyazarlığını yapmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında milletvekili olarak 1. TBMM’de yer almıştır. 27 Aralık 1936  yılında vefat etti . Eserleri:  Safahat, Süleymaniye Kürsüsünde, Hakkın Sesleri, Fatih Kürsüsünde, Hatıralar, Asım, Görgeler…

Kişinin kendi hayatını tanıtmak amacıyla yazdığı yazılara otobiyografi denir.

Özellikleri

»Kaynak olarak kişi kendisini ve aile büyüklerinden aldığı bilgiyi kullanır.
»Birinci kişinin ağzıyla anlatılır.

Örnek:

Merhaba,
Ben Ayşe .1995 yılında Konya’da doğdum. Şu anda 13 yaşındayım. Boyum 1.50 kilom 35 kgdır. Annemin adı Berna, babamın adı ise Onur’dur. Annem hemşire, babam ise mühendistir. Peyami Safa İlköğretim Okulu’nun 6/G sınıfında okuyorum.

Fotoğraf çekmeyi, kitap okumayı ve müzik dinlemeyi çok seviyorum. En çok sevdiğim yemekler pizza ve hamburgerdir. Hobilerim; bisiklet sürmek, üzmek, ders çalışmak, alışveriş yapmak, buz pateni yapmak ve kayak yapmaktır. Fobilerim ise böcekler ve hırsızlardır.

Benim 2 tane kedim vardır.1.si Pamuk,2.si Kömür ‘dür. Pop tarzı müzik dinlerim.

Tiyatro

Günlük hayattan alınan çeşitli olayların sahnede oyuncular tarafından seyircilere canlandırılması için oluşturulan metinlerdir. Çoğunlukla karşılıklı konuşmalar biçiminde kaleme alınır. Sahne, dekor ve oyuncuların yapacakları hareketler de tiyatro metinlerinde yer alır.

Haber Metni

Toplumu ilgilendiren güncel olay veya durumların, halka duyurulması amacıyla hazırlanan yazı türüne haber yazısı denir.

Özelikleri

» Haber yazılarında temel ilke nesnelliktir.
» Bir haber yazısı 5N1K (kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin?) sorularına cevap vermelidir.
» Haber; ilginç, yeni, doğru ve önemli olmalıdır.

7. Sınıf Türkçe Konuları için tıklayınız