Türkçenin temel konularından bir tanesi de gerçek, mecaz ve terim anlamlardır. Türkçeyi iyi konuşabilmek için önemli bir konudur. 6. Sınıf Türkçe dersi Gerçek, Mecaz, Terim Anlam  konularını sizin için hazırladık.

Gerçek, Mecaz, Terim Anlam

• Gerçek Anlam
• Mecaz Anlam
• Terim Anlam

Gerçek Anlam

Temel ve yan anlam olmak üzere ikiye ayrılır.

Temel Anlam: Sözcüğün sözlükte yer alan ilk anlamıdır.

Örnek:

Ağacın kökü çürümüş. (“kök” burada akla gelen ilk anlamda kullanılmıştır.)
Uyanır uyanmaz perdeyi açıp pencereden dışa baktım. (“Perde” kelimesini duyduğumuzda aklımıza ilk olarak “pencerelerin önüne takılıp ışığın girmesini engellemeye yarayan örtü” gelir.)

Yan Anlam: Bir sözcüğün ilk anlamıyla ilişkili olarak kazandığı anlamlardır.

Örnek:

Dağın sırtına tırmandık. (“sırt” sözcüğü yan anlam da kullanılmıştır.)

Örnek Soru-1:

Aşağıdaki cümlelerdeki koyu yazılan sözcüklerden hangisi gerçek anlamda kullanılmıştır?

A) Bence bu işte onun da parmağı var.
B) İşin rengi değişti, hemen buradan uzaklaşalım.
C) Bu mantar çok seyrek bulunan bir mantardır.
D) Gördüklerini şişirerek anlatıyordu.

Örnek Soru-2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtilen sözcük temel anlamıyla kullanılmamıştır?
A) Birkaç gün önce yağan yağmur, sıcağı kırmamış.
B) Semaverde demlenmiş çayın keyfi bir başkadır.
C) Hacim problemleri bana hep zor gelmiştir.
D) Çocuk, gözlerini kısarak odaya girdi

Örnek Soru-3:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtilen sözcük yan anlamıyla kullanılmamıştır?

A) Ona rastladığımda -sırtında- eski bir mont vardı.
B) -Havalar- biraz daha ısınınca yaylaya gideceğiz.
C) Haydut -kılıklı- bir adam yanımıza yaklaştı.
D) Yeni evimiz dağın -eteğinde- olan bir çiftlikte.

Mecaz Anlam

Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak yeni bir anlam kazanmasıdır.

Örnek:

Sakin yapısına rağmen sonunda o da patladı. (“patladı” kelimesi içindekileri söyledi anlamında kullanılmıştır.)

Kitaplar toz içinde yüzüyordu. (“yüzüyordu” kelimesi çok tozlu gibi bir anlam katmıştır.)

Örnek Soru-1:

“Uçağı kaçırınca bileti yandı. “Cümlesinde “yandı” anlam yönünden sözcüğün çeşidi hangisidir?
A) Gerçek anlam
B) Terim anlam
C) Yan anlam
D) Mecaz anlam

Örnek Soru-2:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “sönmek” sözcüğü gerçek anlamının dışında kullanıl­mıştır?
A) Trafik ışıkları bir yanıp bir sönüyordu.
B) Sobaya odun atmayınca ateş söndü.
C) Birdenbire lamba söndü, ortalık karardı.
D) Öfkesi bir yaz yağmuru gibi hemen söndü

Terim Anlam

Bir sözcüğün bilim, sanat ya da meslek kavramı olarak kullanılmasıdır.

Örnek:

Filmin son perdesi çok güzeldi. (“perde” burada sinema terimi olarak son bölüm anlamında kullanılmıştır.)
Kümeler konusunu işledik.

Örnek Soru-1:

-Eklendiği sözcüğe yeni anlam kazandıran eklere yapım eki denir.
Cümlesinde altı çizili sözcüğün anlam yönünden çeşidi hangisidir?

A) Yan anlam
B) Gerçek anlam
C) Mecaz anlam
D) Terim anlam