6. Sınıf Besinlerin Emilim Olayı Konu Anlatımı
6. sınıf Fen Bilgisi dersinde, besinlerin emilim olayını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. İnce bağırsakların yapısı, emilim için sağladığı yüzey alanı ve emilim sürecindeki rolü gibi konuları ele alacağız. Ayrıca, vitaminler, mineraller, karbonhidratlar, proteinler ve yağların nasıl emildiği hakkında bilgi sahibi olacak ve sağlıklı bir emilim süreci için nelerin önemli olduğunu keşfedeceğiz.
Besinlerin Emilim Olayı
Sindirim kanalında sindirilmiş besinlerin mukozadaki epitel hücreleri tarafından alınarak kana veya lenfe verilmesine emilim denilir. Besin maddelerinin emiliminin büyük çoğunluğu ince bağırsakta gerçekleşir.
-Emilimde sinir sistemi görev yapmaz.
-Besinler, sindirim kanalının ağız, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsak bölümlerinde emilebilir.
-Emilimin büyük bir kısmı ince bağırsakta gerçekleşir. Bununla birlikte bazı ilaçların, zehirlerin nikotin ve iyonların ağızda; sodyum, potasyum ve klor gibi bazı iyonların, alkol, bazı zehirler ve suyun midede; B, K vitaminleri ile su ve madensel tuzların emilimi kalın bağırsakta gerçekleşir.
-Sindirilen besinlerin yaklaşık %90’ı ince bağırsaklardan emilir. İnce bağırsağın üst bölgelerinde sindirim, alt bölgelerinde ise emilim daha fazla gerçekleşir.
-İnce bağırsak yüzeyini artıran villus ve mikrovilluslar sayesinde difüzyon ve aktif taşıma ile emilme gerçekleşir.
-Her villusun yapısında bir kılcal damar ağı ve bir lenf kılcalı bulunur. Villus ve mikrovilluslarda emilen besinler bu damarlara geçerek vücut dolaşımına katılırlar.
İnce bağırsaktan emilen maddelerin taşınma yolları 2 yol ile gerçekleşir;
1. yol: İnce bağırsak hücrelerinde yoğunluğu artan glikoz, fruktoz, galaktoz, amino asitler, B ve C vitaminleri, mineraller ve su villustaki kılcal kan damarlarına geçerek kapı toplar damarı ile karaciğere taşınır. Fazla glikoz, karaciğerde glikojene çevrilerek depo edilir. Bir kısmı yağa dönüştürülür. Zararlı maddeler zararsız hâle getirilir. Karaciğerde bu dönüşümler gerçekleştikten sonra organik ve inorganik maddeler karaciğer üstü toplardamar ile karaciğerden çıkarak dolaşıma katılır ve kalbin sağ kulakçığına taşınır.
2. yol: Yağların sindirim ürünlerinin (yağ asitleri ve gliserolün) %90’ı ve A, D, E, K vitaminleri ince bağırsaktan villustaki lenf kılcalları ile taşınır.
-Yağ asitleri ve monogliseritler, difüzyonla epitel hücre içerisine girer, endoplazmik retikulum içerisinde trigliseritlere yeniden sentezlenirler. (Bazı gliserol ve yağ asitleri doğrudan kılcal damarlara geçer.) -Trigliseritler, kolesterol ve fosfolipitlerle protein kaplı şilomikronlar içerisinde paketlenir.
Şilomikronlar, kesecikler içersine alınır, hücreyi ekzositozla terk eder ve lenf sistemine girerek taşınır. – Lenf yoluyla peke sarnıcı, göğüs kanalı ve sol köprücük altı toplardamarına aktarılır. Buradan üst ana toplardamar aracılığıyla kan dolaşımına katılarak kalbin sağ kulakçığına taşınır.
