6. Sınıf Kalbin Yapısı ve Görevleri Konu Anlatımı
6. sınıf Fen Bilgisi dersinde, kalbin yapısını ve görevlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Kalbin odacıkları, kapakçıkları ve damarlarla olan ilişkisi gibi konuları öğrenerek, kalbin nasıl çalıştığını anlayacağız. Ayrıca, kalbin sağlıklı kalması için dikkat edilmesi gereken faktörleri ve kalp sağlığını korumanın yollarını keşfedeceğiz.
Kalp
Göğüs boşluğunda iki akciğer arasında hafif sola eğik olarak yerleşmiştir.
İnsanda bulunan kalp 4 odacıktan oluşmaktadır. Kulakçık adını verdiğimiz toplardamardan kan toplayan yapılar, topladıkları kanı karıncık adındaki kalp bölmesine iletir. Karıncıklar atardamarlar aracılığıyla kanları ilgili organlara ulaştırır.
Kalp, üstte iki kulakçık, altta iki karıncık olmak üzere dört odacıktan oluşur. Sol kulakçık ve sol karıncıkta temiz kan (oksijence zengin kan), sağ kulakçık ve sağ karıncıkta ise kirli kan (karbondiositçe zengin kan) bulunur. Kulakçıklar ile karıncıklar arasında ve atardamarların karıncıktan çıktığı noktalarda kapakçıklar bulunur.
Kulakçık ve karıncıkları birbirinden ayıran kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar kanın kalp içinde tek yönlü akmasını sağlar. Sağ kulakçıkta sağ karıncık arasında üçlü kapakçık (triküspit) sol kulakçık ve sol karıncıkarasında ise ikili kapakçık (biküspit, mitral) bulunur. Bu kapakçıklar, karıncıklar kasıldığında kapanır, kulakçıklar kasıldığında açılır.
Kalp, dıştan içe doğru perikard, miyokard ve endokard olarak isimlendirilen üç katlı bir yapıdan oluşmuştur.
Perikard: Kalbin dışını saran bağ dokudan oluşan çift katlı zardır. Arasında sürtünmeyi azaltan sıvı bulunur.
Miyokard: Miyokard tabakası asıl kaslı kısımdır, istemsiz çalışır. Bu tabakanın kalın olduğu yerler daha güçlüdür. Bu yüzden karıncıklarda kalın, kulakçıklarda incedir. Aynı zamanda bu tabakada kalbin kendisini besleyen kroner damarlar bulunur. Kroner damarlar tıkanırsa kalp krizi gerçekleşir.
Endokard: Tek sıralı yassı epitel dokudan oluşmuştur. Bu tabaka kalbin iç yüzeyini örter. Aşınmayı önleyen kaygan bir yapı oluşturur. Kanın akışını kolaylaştırır. Kan damarları bulunmaz.
Kalbimiz Nasıl Çalışır?
Kalbin çalışması otonom sinir sisteminin kontrolü altındadır. Kalp kası kasılıp-gevşeme hareketi yapar.Kalp kasının gevşemesi ile odacıklar kan ile dolar. , kalp kasının kasılmasıyla da odacıklar içindeki kan pompalanır.
Kulakçıklar aynı anda kasılırken sağda bulunan kirli kan temizlenmek üzere akciğere giderken , solda bulunan temiz kan vücuda dağılır. Gevşemiş olan karıncıklara sağ kulakçıktan ve akciğerden gelen kan dolar.
Kalbin ritmik kasılma ve gevşemesinin atardamarlarda hissedilmesine nabız denir. Nabız, kalp atış sayısını verir.
Kalp kaslarının kasılmasında S.A. (sinoatrial düğüm), A.V (atrioventrikülerdüğüm) ve his demetleri rol oynar.
Kalbin kasılıp gevşemesi sırasında kanın atardamar duvarına yaptığı basınca tansiyon adı verilir.
Büyük tansiyon; karıncıkların kasılması sırasında kanın atardamar duvarına yaptığı basınçtır.
Küçük tansiyon; karıncıkların gevşemesi anında kanın atardamar duvarına yaptığı basınçtır.
Sağlıklı bir insanda dinlenme hâlinde büyük tansiyon 120 mm Hg, küçük tansiyon ise 80 mm Hg basıncındadır.
Kalbin Çalışmasında ve Yavaşlamasındaki Etkenler Nelerdir?
Çalışmasını Hızlandıran Faktörler
– Kandaki CO2 miktarının artması veya CO2 seviyesine bağlı olarak ph düşmesi.
– Adrenalin hormonu
– Sempatik sinirler
– Trioksin hormonu
– Kafein ve nikotin gibi uyarıcı maddeler
– Bazı ilaçlar
Çalışmasını Yavaşlatan Faktörler
– Parasempatik sinir (vagus siniri) uyarısı ile salgılanan asetil kolin.
– Vücut ısısının azalması
– Ortam sıcaklığının belirli oranda artışı.
– Ca++ gibi minerallerin eksikliği.
