6. sınıf Kan Grupları ve Kan Alışverişi Konu Anlatımı

6. sınıf Fen Bilgisi dersinde, kan gruplarının ne olduğunu ve nasıl sınıflandırıldığını öğreneceğiz. A, B, AB ve O kan gruplarının özelliklerini, Rh faktörünü ve bu gruplar arasındaki uyumluluğu inceleyeceğiz. Ayrıca, kan alışverişinin nasıl gerçekleştiğini ve kan naklinin önemini keşfedeceğiz. Sağlıklı bir kan alışverişinin, bireylerin yaşam kalitesi üzerindeki etkisini anlamak da bu konunun önemli bir parçasıdır.

Kan Grupları ve Kan Alışverişi

• Kan Grupları
• Kan Alışverişi

Kan Grupları

İnsanda kan grupları, alyuvar hücrelerinin zar yüzeylerinde bulunan protein yapılarına göre belirlenir. Alyuvarların zar yüzeylerinde bulunan ve kan grubunun belirlenmesini sağlayan glikoproteinlere antijen denir.

Antijen: Bir canlıya verildiğinde antikor oluşumunu uyaran protein yapılı moleküllere denir.

Antikor: Antijenlere karşı oluşturulan savunma proteinleridir

-Alyuvar yüzeyinde A antijeni varsa A grubu, B antijeni varsa B grubu, hem A hem de B antijenleri varsa AB grubu, antijen yoksa 0 (sıfır) grubu oluşur.

-Kan plazmasında ise antikorlar bulunur. A kan grubunun plazmasında anti B, B kan grubunun plazmasında anti A, 0 grubunun plazmasında hem anti A hem de anti B antikorları bulunur. AB kan grubunun plazmasında ise antikor yoktur.

Rh Faktörü: Kan dolaşımında yer alan kan hücresi olan alyuvarların yüzeyinde var olan proteinden dolayı “Rh” ifadesi ortaya çıkmıştır. Alyuvarda Rh proteini varsa kişide Rh(+), yoksa Rh(-) olarak Rh faktörü belirlenir.

Rh faktörü bulunduran kişilerin kan grubu Rh(+) bulundurmayan kişilerin kan grubu Rh(-) olarak adlandırılır.

-A Rh(+)
-B Rh(+)
-AB Rh(+)
-0 Rh(+)
-A Rh(-)
-B Rh(-)
-AB Rh(-)
-0 Rh(-)
olacak şekilde 8 farklı kan tayini vardır.

Dünya geneli yapılan araştırmalar sonucu en çok rastlanan kan grubu 0 Rh(+) kan grubudur.

Kan Alışverişi

-Birbirleriyle uyumlu olan kan gruplarının bilinmesi kan nakilleri açısından son derece önemlidir. Eğer vericinin kanında alıcı için yabancı bir protein (A ya da B antijeni) var ise alıcı tarafından üretilen antikorlar   (anti A ya da anti B) yabancı proteine tutunur ve kan hücreleri birbirine yapışarak kümelenir. Bu olaya çökelme (aglütinasyon) adı verilir.

-Kan nakillerinde vericinin antijenine, alıcının ise antikoruna bakılır.
-Aynı antijenle aynı antikor bir araya gelirse (A antijeni + anti A antikoru gibi) çökelme olur.
-Kan nakillerinde vericinin antikorları dikkate alınmaz. Çünkü vericinin kanı ile birlikte gelen antikorlar alıcının bağ dokusu hücreleri tarafından yok edilir.
-AB kan grubunun plazması tüm gruplara verilebilir.