4. Sınıf Aydınlatma ve Ses Teknolojileri Konu Anlatımı

Bu yazıyı okuduğunuzda  insanoğlunun ses ve aydınlatmayla ilgili geliştirdiği çeşitli teknolojileri bilecek, ışığın ve sesin uygun kullanılmadığında insan hayatını olumsuz yönde etkilediğini kavrayacak ve bu duruma çözüm önerileri getirebileceksiniz.

Aydınlatma ve Ses Teknolojileri

• Geçmişten Günümüze Aydınlatma Teknolojileri
• Uygun Aydınlatma Nedir? Nasıl Olmalıdır?
• Işık Kirliliği
• Geçmişten Günümüze Ses Teknolojileri
• Ses Kirliliği

Geçmişten Günümüze Aydınlatma Teknolojileri

Ateşin keşfiyle aydınlanmada büyük gelişmeler oldu. Karanlık alanlar, bir sopanın ucuna sarılan çeşitli maddelerin yakılmasıyla elde edilen meşalelerle aydınlatıldı.

Meşaleler zamanla yerini kandil ve mumlara bıraktı. Maddelerin ve toprağın işlenmesiyle çeşitli kaplar yapıldı. Bu kapların içine çeşitli yağlar konulup ucuna hayvan kılından yapılan fitiller yerleştirilerek kandiller üretildi. Böylece daha uzun süre aydınlatma yapılabildi.

Hayvan yağlarından elde edilen mumlar ise uzun bir süre insanların aydınlatma aracı olarak kullanıldı. Bunların her biri o devrin şartlarına göre aydınlatma alanında büyük gelişmelerdir.

Bilim ve teknolojinin ilerlemesi, aydınlatma araçlarının gelişmesine büyük katkı sağlamıştır. Petrolün keşfinden sonra gaz lambaları kullanılmaya başlandı. Gaz lambaları, mum ve kandil gibi araçlardan daha uzun süre ve daha fazla aydınlatma yapabiliyordu.

1800’lü yıllara gelindiğinde elektriğin keşfedilmesi aydınlatma araçları üzerinde kısa sürede büyük etki gösterdi. Cam bir fanus içerisindeki ince tel, elektrik verildiğinde etrafı aydınlatıyordu. Bir bilim insanı olan Thomas Edison (Tomas Edisın) böylece ampulü icat etmiş oldu.

Ateşin keşfinden sonra;

– Meşale
– Kandil
– Mum
– Gaz lambası

Elektriğin keşfinden sonra;

– Ampul (Akkor lamba)
– Floresan lamba
– Kompakt floresan lamba
– Halojen lamba
– Led lambalar

Uygun Aydınlatma Nedir? Nasıl Olmalıdır?

Ortamın şekline, büyüklüğüne, aydınlanma ihtiyacına göre seçilen ve göz sağlığını olumsuz etkilemeyecek şekilde yapılan aydınlatmaya uygun aydınlatma adı verilir.

Uygun aydınlatma yapılırken kullanılan aydınlatma aracının çeşidi, sayısı ve yerleştirildiği yer çok önemlidir.

Uygun aydınlatma nasıl olmalıdır?

– Işık yeterli miktarda olmalıdır.
– Işık, göze doğrudan gelmemelidir.
– Işık, sadece istenilen yeri aydınlatmalıdır.
– Göz sağlığımız için, ışık sol arka taraftan gelmelidir.
– Televizyon ve bilgisayar ekranlarının parlaklıkları doğru ayarlanmalıdır.
– Uzun süre ekranlara bakılmamalıdır.

Işık Kirliliği

Işık kirliliği; ışığın yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda kullanılmasıdır.

İnsanlar ve diğer canlılar çevre kirliliğinden olumsuz etkilendiği gibi ışık kirliliğinden de olumsuz etkilenir. Işık kirliliği başta sağlık sorunları olmak üzere birçok soruna neden olabilir.

Işık kirliliği bitkileri de olumsuz etkiler. Hava kararınca açan akşamsefası gibi bitkilerin çiçekleri, aşırı ışık karşısında açılmaz.

Hayvanlar da ışık kirliliğinden olumsuz etkilenir. Baykuş, yarasa gibi gece avlanan hayvanlar, gece ortamın aydınlık olması nedeniyle yeterince avlanamaz.

Doğru yapılmayan aydınlatma; baş ağrısı, göz kamaşması, bulanık görme, uykusuzluk gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Tüm bunların dışında ışık kirliliği doğal dengeyi bozar ve güzel bir
görüntü oluşturmaz.

Geçmişten Günümüze Ses Teknolojileri

Ses Teknolojileri

Ses sadece insanlara özgü değildir. Hayvanların da kendilerine özgü sesleri vardır. Aslanlar kükreyerek, tavuklar gıdaklayarak, kuşlar öterek ses çıkarır ve çevreleriyle iletişim kurar.

Cansız varlıklar da ses üretebilir. Örneğin televizyon, müzik seti, telefon, davul gibi cansız varlıkların sesleri vardır.

Hangi ses kaynağından çıkarsa çıksın bazen sesin şiddetini değiştirmemiz gerekebilir. Bazen de sesi kaydederek sonradan tekrar dinlemek isteriz. Tüm bunlar ses teknolojisinin ilerlemesi sonucu bize sunulan imkânlardır.

Tarihte ilk ses kaydı Edouard-Leon Scott de Martinville (Edvırt-Leon Skat de Martinvil) tarafından yapılmıştır. Daha sonra bir bilim insanı olan Thomas Edison (Tomas Edisın) tarafından geliştirilen bir araçla ses kaydı gerçekleştirilmiştir.

Fonograf adı verilen bu araç, basit bir silindir ve metal levhadan oluşuyordu. Daha sonraları kullanılan gramofonlar ise kayıt için daha gelişmiş diskler içermekteydi.

Ses Kirliliği

İnsan sağlığını olumsuz etkileyen bu sesler ses kirliliğine neden olur. Ses kirliliği; canlıları rahatsız eden, düzensiz ve şiddetli seslerden oluşur.

Sokakta yapılan çalışma sırasında işçilerin kullandığı makinenin çıkardığı ses ise okuduğumuz kitaba konsantre olmamızı engeller. Geç saatte çalan bir müzik sesi, trafikte gereksiz yere çalan kornalar, megafon ve mikrofon gibi cihazların gereksiz kullanımı da ses kirliliğinin nedenleri arasındadır.

Ses kirliliğini azaltmak için neler yapılabilir?

– Evlerde yüksek sesle müzik dinlenmemeli ve gürültü yapılmamalıdır.

– Trafikte gereksiz yere korna çalınmamalıdır.

– Sokaklardaki ya da evlerdeki tamiratların sabahın çok erken ya da gecenin ilerleyen saatlerinde yapılmamasına özen gösterilmelidir.

– Fabrikalar, havaalanları gibi yüksek ses üreten alanlar şehir yerleşiminden uzak alanlara taşınmalıdır.