6. Sınıf Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri Konu Anlatımı
6. sınıf konu anlatımları. 6. sınıf Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri Konu Anlatımı. 6. sınıf Türkçe , 6. sınıf Türkçe konu anlatımı, 6. sınıf Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri Konu Anlatımı işte yazımızda.
Metnin Dil ve Anlatım Özellikleri
- Açıklık
- Duruluk
- Yalınlık (Sadelik)
- Akıcılık
- Doğallık (Samimiyet)
- Özgünlük
- Özlülük
- Sağlamlık
- Tutarlılık
Açıklık
Anlatımın hiçbir tartışmaya yol açmadan, tek bir yargıyı açıkça ifade etmesidir. Açık anlatımdan birden çok yorum çıkmaz, herkes aynı şeyi anlar. Açıklığın olmadığı anlatımda “kapalılık” söz konusu olur. Edebi sanatlar, yaygın olarak kullanılmayan sözcükler veya söz grupları, gereğinden uzun cümleler ve anlatım bozuklukları metinlerdeki açıklığı bozan unsurlardır.
– Açık bir anlatımda edebi sanatlara yer verilmez.
– Açık bir anlatımda dilde yaygın olarak kullanılmayan söz ve söz gruplarına (bağdaştırmalara) yer verilmez.
– Açık bir anlatımda söz, gereksiz yere uzatılmaz; karmaşık ve anlaşılması güç cümleler kullanılmaz.
– Sözcüğün yanlış yerde kullanılması açıklığı bozar.
– Karşılaştırmalarda yapılan yanlışlıklar açıklığı bozar.
– Kimi zaman zamirlerin belirtilmemiş olması açıklığı bozar.
– Virgül eksikliği ya da virgülün yanlış kullanılması açıklığı bozar.
– Yanlış anlamda kullanılan sözcükler açıklığı bozar.
Duruluk
Anlatımda, gereksiz sözcüğün bulunmamasıdır. Güzel ve etkili bir anlatımda gereksiz ek veya söz tekrarlarına yer verilmez.
Aynı anlamı veren sözcüklerin bir arada kullanılması duruluğu bozar.
Eklerin gereksiz kullanımı duruluğu bozar.
Yalınlık (Sadelik)
Anlatımın süsten (söz sanatları, ağır sözcükler ve özenli uzun cümlelerden) uzak olmasıdır. Karşıtı süslülüktür. Çok süslü/ağır anlatımlar için “ağdalı” ifadesi kullanılır. Yalın bir cümlede düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir. Yalın bir metnin dil ve ifadesi sade yani süssüzdür.
– Ağır (anlaşılması zor) sözcüklerin kullanılması ve süslü/sanatlı bir anlatım yalınlığı bozar.
Akıcılık
Akıcılık, anlatımın pürüzsüz olması, hiçbir engele uğramadan akıp gitmesi demektir. Anlatımda akıcılığı, bir nehrin akıp gitmesiyle somutlaştırabiliriz. Nehrin akışı sırasında suyun karşısına çıkan taş, kaya gibi unsurlar suyun akışını nasıl engellerse anlatımda da anlatımın akışını engelleyen durumlar bulunur.
– Gereksiz ek, hece veya sözcük bulunması,
– anlatım sırasında ses akışını bozan ses veya sözcüklere yer verilmesi veya
– söylenmesi güç sözcüklerin metinde kullanılması akıcılığa engel olan durumlardır
Doğallık (Samimiyet)
Anlatımın zorlamalardan, yapmacıklıktan uzak olarak, içten bir anlatımla samimi bir şekilde yapılmasıdır.
– Özellikle deneme türündeki yazılarda içtenlik, aranan bir özelliktir.
Doğallık, anlatımın inandırıcılığını sağlar.
Anlatımı yapan kişiyle anlatım arasında bir uyum olmalıdır; yani anlatımda kullanılan sözcükler, ifade edilen duygular, düşünceler bize anlatıcıyı düşündürmelidir. Bu durum özellikle sanatsal metinlerin inandırıcılığı için önemlidir.
Özgünlük
Anlatımın veya düşüncelerin başka bir anlatıma veya düşünceye benzememesi, hiçbir yapıtı veya düşünceyi taklit etmemesidir. Özgünlük anlatımın içeriğinde ya da biçiminde olabileceği gibi her ikisinde de olabilir.
Örnek:
BALKON
Çocuk düşerse ölür çünkü balkon
Ölümün cesur körfezidir evlerde
Yüzünde son gülümseme kaybolurken çocukların
Anneler anneler elleri balkonların demirinde
İçimde ve evlerde balkon
Bir tabut kadar yer tutar
Çamaşırlarınızı asarsınız hazır kefen
Şezlongunuza uzanın ölü
Gelecek zamanlarda
Ölüleri balkonlara gömecekler
insan rahat etmeyecek
Öldükten sonra da
Bana sormayın böyle nereye
Koşa koşa gidiyorum
Alnından öpmeye gidiyorum
Evleri balkonsuz yapan mimarların
Sezai Karakoç’un bu şiiri, hem kendisinden önceki şairlerce ele alınmayan bir konuyu, “balkon”u, ele alması hem de “Alnından öpmeye gidiyorum / Evleri balkonsuz yapan mimarların” gibi çarpıcı ve şairine dizelere sahip olması dolayısıyla özgün bir şiirdir. Aynı şekilde, çocukların balkondan düşmesi
nedeniyle, şairin balkonlara “ölüm körfezi” olarak bakması orijinal bir bakıştır.
Özlülük
– Özlülük, az sözle çok şey anlatmaktır.
– Anlatım söz yığınından uzak, özet bir nitelik taşır.
– Özlülüğün ustaca kullanımı yoğunluk ve derinliği de beraberinde getirir. Böylece anlatım okura yeni anlamlar düşündürür, çok şey anlatır.
– Özdeyişler ve atasözleri özlü sözlerdir.
– Yunus Emre’nin şiirlerinde olduğu gibi ifade edilmesi zor konuların sade, öz ve kolaylıkla anlatılmasına “sehl-i mümteni” denir.
Sağlamlık
– Anlatımın dil bilgisi kurallarına uygun olmasıdır.
– Öge eksiklikleri, eklerin yanlış kullanımı gibi dil bilgisi yanlışları sağlamlığı bozar.
Örnek:
“Televizyondaki birçok programı zararlı buluyor, ama asla kopamıyoruz.” cümlesinde, dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu söz konusudur. Dolayısıyla bu cümle sağlam bir cümle değildir. Bu cümleyi ‘Televizyondaki birçok programı zararlı buluyor, ama bu programlardan asla kopamıyoruz.” şeklinde sağlamlaştırabiliriz
Tutarlılık
– Tutarlılık, sözdizimi ve anlamın çelişmezlik ilkesine uygun bir biçimde bir arada kullanılmasıdır.
– Anlatımda mantık kurallarına uyulması, yazının duygusal ve düşünsel çelişkiler barındırmaması, konudan sapılmaması tutarlılıkla ilgilidir.
Örnek:
“Öykü ile şiir akraba türlerdir. Ancak şiir, sanatçıya çektirdiği çile bakımından öyküden daha zorlayıcıdır. Seçilen sözcüklerin çağrışım değeri taşıması, şiiri yoğun ve değerli kılan bir özelliktir. Çağrışım değeri olan sözcükleri seçmek sıkıntılı bir süreçtir şair için. Bu bakımdan, şiir, öyküye asla yaklaşamaz.”
Bu parçada söylenmek istenen şey, “şiir yazmanın öykü yazmaktan daha zor bir iş olduğundur. Buna karşın anlatımın son cümlesinde, “şiirin zorluk bakımından öyküye yaklaşamayacağı” gibi önceki yargıya zıt bir düşünce savunulmuştur. Dolayısıyla, parçanın son cümlesinde bir çelişki doğmuştur. Bu çelişki, parçanın tutarlılığını bozmuştur.
