KPSS Ortaöğretim Türkiye’nin Coğrafi Konumu Konu Anlatımı
KPSS Ortaöğretim Türkiye’nin Coğrafi Konumu Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Coğrafya Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, Ortaöğretim Türkiye’nin Coğrafi Konumu Konu Anlatımı, Türkiye’nin Coğrafi Konumu Konu Anlatımı
Ortaöğretim Türkiye’nin Coğrafi Konumu
- Türkiye’nin Özel Konumu ve Türkiye Üzerindeki Etkileri
- Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları
- Bulunduğu Boylamın Türkiye Üzerindeki Etkileri (26° Doğu – 45° Doğu)
- Türkiye’nin Bulunduğu Enlemin Etkisi
- Özel Tarihler
- Türkiye’nin Jeopolitiği
Enlem: Bir yerin Ekvator’a olan açısal (derece, dakika ve saniye olarak) uzaklığıdır.
Boylam: Bir yerin başlangıç meridyenine olan açısal (derece, dakika ve saniye olarak) uzaklığıdır.
Ekinoks: Gece- gündüz eşitliğidir.
Oğlak Dönencesi: 23° 27′ güney enlemi
Yengeç Dönencesi: 23° 27′ kuzey enlemi
Grenwich: Başlangıç meridyeni
Çizgisel Hız: Dünyanın her enleme göre değişen dönüş hızıdır.
– Dünya üzerinde seçilmiş bir yerin matematik ve özel konumu ile jeopolitik önemini kapsar.
1. Türkiye’nin Özel Konumu ve Türkiye Üzerindeki Etkileri
Bir yerin kendi özelliklerinden kaynaklanan özel konumudur. Denize yakın olmak, turizm, ticaret merkezlerine yakın olmak gibi.
– Üç tarafı denizlerle çevrilidir.
– Ortalama yükseltisi fazladır. Bu nedenle gerçek sıcaklıkları ile indirgenmiş sıcaklıkları arasındaki fark fazladır.
– Petrol bakımından zengin ülkelere komşudur.
– Ekonomik bakımdan zengin Avrupa ülkelerine yakındır.
– Önemli boğazlara ve ticaret yollarına sahiptir.
– Yerşekilleri çeşitlidir. Aynı anda 4 mevsim özellikleri birden yaşanabilir.
– Yeraltı ve yerüstü kaynakları zengindir ve çeşitlidir.
– Üç kıtayı birbirine bağlayan köprü konumundadır.
– Uluslararası farklı kuruluşların üyesidir.
– Farklı iklim özellikleri bir arada görülür
2. Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları
Dünya üzerindeki bir noktanın enlem ve boylam dereceleriyle yerinin belirlenmesine o yerin matematiksel konumu denir.
– Türkiye Ekvator’un kuzeyindeki 36° kuzey ve 42° kuzey paralleri ile başlangıç meridyeninin doğusundaki 26° doğu ve 45 °doğu meridyenleri arasında yer alır.
– Türkiye’nin Dünya üzerindeki yerini belirleyebilmej için de Dünya’yı enine ve boyuna kesen hayali çizgilere ihtiyaç vardır. Bunlar paralel ve meridyenlerdir.
Paraleller: Meridyenlere dikey ekvator’a paralel uzandığı varsayılan hayali çizgilerdir.
– Başlangıç paraleli ve en uzun paralel dairesi EKVATOR ‘dur.
– Toplam 180 tanedir. 90/K.Y.K — 90/G.Y.K
– İki paralel arası mesafe 111 km’dir.Her zaman aynıdır.
– 42-36 = 6 paralel — 6*111= 666 km Türkiye’nin en kuzeyi ile en güneyi arasındaki kuş uçumu uzaklık.
Meridyenler: Kutuplardan geçen paralellere dikey olarak uzandığı var sayılan hayali çizgilerdir.
– Başlangıç Meridyeni GREENWİCH’dir.
– İki meridyen arasında 4 dakikalık bir zaman farkı vardır. 45 – 26 = 19 / 19*4 = 76 Dakika. Türkiye’nin en doğusu ile en batısı arasında 76 dakikalık bir zaman farkı vardır.
– Toplam 360 tane meridyen dairesi vardır.180 tanesi B.Y.K — 180 tanesi D.Y.K yer alır.Türkiye D.Y.K’de yer almasından dolayı Yerel saati başlangıç meridyeninden daima ilerdedir.
– Meridyenlerin boyları birbirlerine eşittir.
– Meridyenler arası mesafe yalnızca Ekvator’da 111 km’dir.Kutuplara doğru gidildikçe mesafe daralır.
3.Bulunduğu Boylamın Türkiye Üzerindeki Etkileri (26° Doğu – 45° Doğu)
Boylam, herhangi bir yerin başlandıç meridyenine uzaklığının açı cinsinden değeridir. Türkiye 26° doğu boylamı ile 45° doğu boylamı arasında yer alır.
– Aynı boylam üzerinde iki noktanın yerel saatleri her zaman aynıdır.
– Öğle vakitleri yani güneşin tepe noktasına ulaştığı an her zaman aynıdır.
– 21 Mart ve 23 Eylül’de güneşin doğuşu ve batışı aynıdır.
Türkiye’nin boylam etkisine bağlı olarak
– Ulusal saati başlangıç meridyeni saatinden ileridir.
– Doğu’daki noktalarında yerel saat ileridir.
– Doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık yerel saat farkı vardır.
4. Türkiye’nin Bulunduğu Enlemin Etkisi
Enlem, bir yerin Ekvator’a olan açısal uzaklığıdır. Türkiye 36° kuzey ve 42° kuzey enlemleri arasında yer alır. Bunun sonucunda;
1. Kuzey Yarım Küre’de yer aldığı için
– Güneyden kuzeye doğru gidildikçe ,
– Güneş ışınlarının yere değme açısı küçülür.
– Sıcaklık azalır.
– Buharlaşma ve denizlerin tuzluluk oranı azalır.
– Gölge boyu uzar.
– Çizgisel hız azalır.
– Gece ile gündüz arası zaman farkı artar.
– Güneyden gelen rüzgarlar sıcaklığı artırır, kuzeyden gelen rüzgarlar ise sıcaklığı azaltır.
– En uzun gündüz 21 Haziren, en uzun gece 21 Aralıkta yaşanır.
– 21 Haziranda yaz mevsimi, 21 Aralık’ta is kış mevsimi başlar.
– Gölge boyunun en uzun olduğu tarih 21 Aralık en kısa olduğu tarih ise 21 Haziran’dır.
– Güneyden kuzeye gidildikçe kalıcı kar sınırı azalır.
– Güneyden kuzeye gidildikçe orman, yerleşme ve tarım üst sınırı azalır.
2. Dönenceler dışında yer aldığı için
– Güneş ışınları hiçbir zaman dik düşmez.
– Gölge boyu hiçbir zaman sıfır olmaz.
– Gölge yönü genel olarak kuzeydir.
3. Orta kuşakta yer aldığı için
Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. Yıllık sıcaklık farkı fazladır. Akdeniz iklim kuşağındadır, maki bitki örtüsü görülür.
Batı rüzgârları kuşağındadır. Cephe yağışları görülür. Orta kuşağın güney 1. Orta Kuşakta yer alır. Bu nedenle;
– Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
– Yıllık sıcaklık farkı fazladır.
– Akdeniz iklim kuşağındadır, maki bitki örtüsü görülür.
– Batı rüzgârları kuşağındadır.
– Cephe yağışları görülür.
– Orta kuşağın güneyinde olması nedeniyle buzul şekilleri azdır.
5. Özel Tarihler
21 Haziran
– Yaz mevsimi başlangıç tarihidir.
– Yıl içinde güneş ışınları en büyük açıyla gelir.
– Yıl içinde yaşanan en uzun gündüzdür.
– Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe gündüzler uzar.
– Bu tarihe kadar Türkiye’de gündüzler uzarken bu tarihten sonra gündüzler kısalmaya başlar.
– Yıl içinde en kısa gölge boyu oluşur.
21 Aralık
– Güneş ışınları Oğlak Dönencesine dik açıyla düşer.
– Güney Yarım Küre’de yaz mevsimi, Kuzey Yarım Küre’de kış mevsimi başlar.
– Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece yaşanırken Kuzey Yarım Küre’de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır.
– Güneye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar, güney kutup dairesinden itibaren gündüz süresi 24 saate ulaşır.
21 Mart – 23 Eylül
– 2 Mart’ta ilkbahar, 23 Eylül’de sonbahar başlar.
– Güneş ışınları aynı açıyla düşer.
– Her yerde gece gündüz eşittir.
– Aynı meridyen üzerindeki noktalarda güneş aynı anda doğup aynı anda batar.
– Sabit bir noktadaki cismin bu tarihlerdeki gölge boyu eşittir.
6. Türkiye’nin Jeopolitiği
Ülkelerin uluslararası platformda yürüttükleri siyaseti belirleyen en önemli faktör coğrafi özellikleridir. Ülkelerin coğrafi özellikleri ile siyasetleri arasındaki ilişkiler jeopolitik konumu oluştur. Bu karşılıklı etkileşime dayalı ilişkileri, siyasi coğrafyanın bir kolu olan jeopolitik inceler. Jeopolitik, ülkelerin dış siyasetini; uluslararası arenada gücünü ve yerini belirleyen en önemli unsurdur. Jeopolitik konumda etkili olan unsurları üç başlıkta toplayabiliriz. Bunlar;
– Değişen unsunlar,
– Değişmeyen unsurlar,
– Zamandır.
Türkiye’nin Jeopolitik Geçmişi
– Anadolu, medeniyetlerin beşiği olarak adlandırılan bir bölgedir. Bizans, Türkiye Selçuklu ve Osmanlı Devleti büyük devletlerin başkentleri hep bu topraklarda olmuştur. Hititler gibi nice ülkeler yaklaşık 4.000 yıl evvel medeniyetin ilk adımlarını buralarda atmışlardır. Dünyanın ilk yerleşim yeri olan “Göbekli Tepe” Türkiye’dedir.
– İstanbul, dünyanın en büyük; aynı zamanda gerek tarihi, gerek kültürü, gerek nüfusu, gerek de ekonomisi ile dünyanın en güzel ve en önemli olarak nitelendirilen şehirlerinden bir tanesidir. Bunu Bizans’a başkentlik yaptığı için Avrupa tarafından kutsal kabul edilip, her yıl tonla turist çekmesinden anlayabiliriz.
– Çanakkale ve İstanbul Boğazları; Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağladığı için ciddi bir öneme sahip sayılı geçiş noktalarıdır. Buralar tüm dünyanın sahip olmak istediği, savaşlara sebep olmuş ve Türkiye’nin jeopolitik önemi konusunda önemli faktörlerdir.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi gibi meşhur müzeleri gezen bir insan, on beş bin yıllık Anadolu tarihini en derinden yaşayacaktır.
Günümüzde Türkiye’nin Jeopolitik Konumu
Türkiye bulunduğu konum içinde komşu ve bölge ülkeleri için barış, demokrasi, istikrar, hoşgörü örneği olmayı başarmıştır. Çevre ülkelere değerlerini yansıtarak her konuda iyi niyetli ve yoğun bir çaba içinde olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti;
– Petrol rezervlerinin zengin olduğu Orta Doğu ve Hazar Havzası ile mühim deniz taşımacılığı yollarının kavşağında bulunan Akdeniz Havzası içinde bulunmaktadır.
– SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) ve Yugoslavya’nın dağılması ile birlikte yapısal anlamda başkalaşım geçiren Balkanlar, dünyanın kanayan yaraları olarak isimlendirilen Kafkasya ve Orta Doğu, arayışlar içinde olan Orta Asya ve dünya ticaretinin 1/4’üne sahip Avrupa’dan oluşan coğrafyanın merkezinde bulunmaktadır.
– Kafkasya ve Orta Asya’daki petrol ve doğal gazın batıya ulaştırılması için belirlenen güzergâhlardan en önemlisi üzerinde bulunmaktadır. Dolayısıyla Türkiye, doğu – batı ve kuzey – güney eksenli enerji güzergâhlan üzerinde güvenilir ve istikrarlı bir ülkedir.
– Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle birçok farklı siyasi, askeri, ekonomik ve ticari küresel ve bölgesel ölçekli kuruluşlara üyedir.
