KPSS Ortaöğretim Sanayi ve Endüstri Konu Anlatımı
KPSS Sanayi ve Endüstri Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Coğrafya Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, Sanayi ve Endüstri Konu Anlatımı, Türkiye’nin Coğrafi Konumu Konu Anlatımı
Sanayi ve Endüstri
Ulaşım, pazarlama, tüketim hammaddeye yakınlık faaliyetleri ülkemiz sanayi kuruluş yeri üzerinde önemli rol oynamıştır. Örneğin İstanbul ve İzmir’deki sanayi tesislerinin kurulması ve gelişmesinde; kara ve deniz ulaşımı, hammaddenin kolay temini ve ürünlerin taşınmasının her mevsim kolay olması ve pazarın bulunması önemli etmenlerdir.
Sanayi en çok Marmara Bölgesi’nde gelişmiştir. Bunda en önemli etmen ulaşımdır. Diğer şartların da burada uygun olması sanayileşmeyi hızlandırmıştır. İstanbul – Adapazarı arası, İzmir çevresi, Mersin Adana arası, Bursa, Ereğli, Karabük, İskenderun, Eskişehir, Ankara ve Gaziantep sanayinin en geliştiği İllerdir. Sanayi faaliyetlerinin gelişmesi, İş olanakları sağladığından, o alandaki nüfusun da göçle artmasına sebep olmuştur.
Sanayinin gelişmesinde hammadde kaynaklarına yakınlık da önemli bir etken olmuştur. Örneğin: Çukurova’da tarıma dayalı sanayinin gelişmesi. Konya’da unlu mamuller, Rize’de cay fabrikaları gibi. Özellikle Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz’de sanayinin gelişmemesinde en önemli etmen ulaşımın zor sağlanmasıdır. Maden kaynaklarının varlığı da sanayi tesislerini etkilemiştir. Örneğin: Zonguldak’ta taşkömürü, Murgul’da bakır, Sivas (Divriği)’da demir madeni tesisleri kurulmuştur. Ülkemizde sanayi ve ticaretin geliştirilmesi amacıyla sanayi ve ticaret odaları kurulmuştur.
Herhangi bir mekanda sanayi tesislerinin kurulması için bazı şartların bulunması gerekir. Bu şartların Türkiye’deki durumu şu şekilde açıklanabilir.:
Ham madde: Türkiye ham madde kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Krom, demir, çinko, bakır madenleri, bor, sodyum sülfat, çimento ham maddesi bolca bulunmaktadır. Orman, tarım ve hayvansal ham maddeler, sanayide değerlendirilmektedir.
Enerji: Zonguldak, Karabük çevresinden çıkan taş kömüründen, pek çok ilde bulunan linyitten sanayide enerji olarak yararlanılır. Termik santrallerde yakılan kömür elektrik enerjisine çevrilir. Akarsular üzerinde yapılan hidroelektrik santrallerden elektrik elde edilir. Son yıllarda ithal edilen doğalgazdan elektrik üretilmektedir. Nükleer santral kurulma çalışmaları devam etmektedir.
İşgücü: Hızla artan nüfusundan dolayı Türkiye’de eğitimli genç nüfus yoğunluğu vardır. Görece ucuz işgücünden dolayı uluslararası yatırımlar ülkemize gelmektedir. Kalifiye işgücü üniversitelerde, ara elemanlar teknik okullarda yetiştirilmektedir.
Sermaye: Türkiye’de sanayinin önündeki en önemli sorun sermaye yetersizliğidir. Girişimciler uzu süreli dış krediler kullanmak zorundadır. Cumhuriyetin ilk yıllarında bazı büyük yatırımlar devlet eliyle yapılmıştır. Bazı işlemeler yabancı ortaklığı ile kurulabilmiştir.
Ulaşım: 1950’li yıllarda karayollarının, 1980’lerden sonra otoyolların yapılması Türkiye’de ulaşımın gelişmesini sağlamıştır. Demiryolu ve denizyolu ulaşımında önemli gelişmeler sağlanmıştır.
Pazar: Türkiye gelişmiş ülkelere karşı pazarlama sorunları yaşamaktadır. Rekabet zorluğu ve gelişmiş devletlerin koyduğu kotalar sanayicileri zorlamaktadır.
Türkiye’deki Sanayi Kolları
Besin sanayii: Un ve unlu gıdalar: Konya, Eskişehir, Ankara gibi buğday üretim alanlarında yoğunlaşmıştır. Ayrıca büyük nüfus kütlelerini barındıran İstanbul, Adana, İzmir, Bursa çevresinde yaygındır. Bisküvi fabrikaları; Kırklareli, Karaman, Ankara, Eskişehir, İstanbul’da bulunur.
Süt ve süt ürünleri sanayii: Marmara (%45) ve Ege Bölgesi”nde (%22) toplanmıştır. Süt üretiminde Kırklareli, Konya, İzmir, Balıkesir, Erzurum, Sivas ve Kars önde olan illerdir.
Şeker sanayii: 1936 yılında Alpullu (Kırklareli) ve Uşak’ta, 1933’te Eskişehir’de, 1934’te Turhal’da şeker fabrikaları açılmıştır. 1962 Ankara, 1963 Kastamonu, 1977 Afyon, 1982 Ilgın ve Muş, 1983 Bor, 1984 Ağrı, 1985 Elbistan şeker fabrikaları açılmıştır. Çarşamba, Erçiş, Ereğli’de 1989’da, Çorum’da 1991’de, Kars’ta 1993’te, Yozgat’ta 1998’de, Kırşehir’de 2001 yıllarında şeker fabrikaları açılmıştır. Aksaray, Çumra ve Boğazlıyan’da özel sektörün kurduğu işletmelerle şeker fabrikası sayısı 33’e ulaşmıştır.
Yağ sanayii: Ege Bölgesi kıyılarında zeytinyağı üretimi yapılır. Balıkesir, Çanakkale, İzmir, Gaziantep zeytin yağı üretim alanlarıdır. Ayçiçeği yağı üretimi Trakya (% 75), Tekirdağ(% 35), Edirne (% 22) yapılmaktadır.
Et ve et ürünleri sanayii: Et ve balık kurumuna ait Sakarya, Erzurum, İstanbul, Ankara, Kars, Elazığ, Van ve Manisa’da et kombinaları bulunur. Balık unu ve yağı fabrikaları Karadeniz Bölgesi’nde bulunur.
Çay sanayii: Fabrikaların çoğunluğu Rize başta olmak üzere Trabzon, Artvin, Giresun’da bulunmaktadır.
Konserve sanayii: Balıkesir ve Bursa başta olmak üzere Güney Marmara’da toplanmıştır.
Dokuma, giyim ve deri sanayii: Pamuklu dokuma sanayii; İstanbul, Adana, Aydın, Antalya, İzmir, Tarsus, Nazilli, Malatya, Kayseri illerinde yoğunlaşmıştır. Yünlü dokuma fabrikaları; İstanbul, Bursa, Hereke, İzmir, Kula, Kayseri, Siirt, Uşak, Isparta, Gördes, Manisa’dadır. Hazır giyim sanayii; İstanbul, Kırklareli, Bursa, Ankara, Çerkezköy, İzmir, Adana’da bulunur. Deri sanayii; Tuzla (İstanbul), İzmir,Kırklareli, Gerede, Bolu’dadır. Isparta, Hereke, Uşak, Gördes, Demirci, Bünyan halıcılıkta gelişmiş bölgelerdir.
Kimya sanayii: Rafineriler: İzmit (İpraş), İzmir (Aliağa), Mersin (Ataş), Kırıkkale (Orta Anadolu), Batman.
Plastik sanayii: İzmit, İstanbul, Bursa, İzmir, Adana, Kayseri.
İlaç sanayii: İstanbul, Ankara, Sakarya, İzmir, Kırklareli.
Gübre sanayii: Kardemir, İzmir, İzmit (Yarımca), Bandırma, Kütahya, Sivrice (Elazığ), Mersin, Mazıdağı (Mardin), Adana.
Boya sanayii: İzmir, İstanbul Mersin.
Metalürji (maden, cevher, metal vb.) sanayii:
Demir-çelik sanayii: Büyük fabrikalar; Kardemir, İsdemir ve Erdemir. İzmir, Sivas ve Bartın’da demir-çelik tesisleri bulunur. Alüminyum Konya Seydişehir’de işlenir. Bakır; Samsun ve Artvin Murgul’da işlenir. Kurşun ve çinko Kayseri ve Elazığ’da işlenmektedir. Krom: Antalya, Elazığ, Guleman.
Otomotiv sanayii: Bursa (Oyak- Renault ve Tofaş), Sakarya (Toyota), İstanbul Ford Otosan, İzmir (BMC). Eskişehir, Sivas, Kayseri’de lokomotif, Sakarya’da vagon fabrikası bulunur.
Tersaneler: İzmir, Gölcük, Yalova, Tuzla ve Pendik (İstanbul).
Çimento sanayii: İstanbul, İzmit, İzmir, Adana, Elazığ, Mersin, Denizli, Yozgat, Adıyaman, Ordu. Kireç fabrikaları: Sakarya, Manisa, Bartın, Muğla, Gümüşhane.
Tuğla, kiremit sanayii: Sakarya, Eskişehir, Samsun, İzmir, İstanbul, Manisa, Konya, Tekirdağ.
Seramik sanayii: Çanakkale, Bozüyük, Kütahya, Bursa, Tekirdağ.
Cam sanayii: İstanbul, Gebze, Kırklareli, Bursa, Mersin, Denizli. Oto cam fabrikaları Çayırova, Sinop ve Mersin’dedir.
Kağıt sanayii: Balıkesir, Giresun, Taşucu, Zonguldak, Bolvadin, Dalaman, Denizli, Bartın.
Kereste fabrikaları: Düzce, Bartın, Rize, Ayancık, Ardeşen, Ordu, Burdur, Isparta, Antalya
Mobilya sanayii: Sakarya, Ankara, İstanbul, İnegöl, Kayseri, İzmir.
İş makineleri sanayii: Ankara (Hidromek, Türk Traktör, MEKA) Bursa (Lemassa Makina)
Otomotiv sanayii: İstanbul, Bursa, İzmit, İzmir, Konya, Adana ve Adapazarı gibi şehirlerde otomobil, otobüs ve kamyon fabrikaları
Uçak sanayii: Ankara, İstanbul uçak fabrikaları (Nurol İnşaat, Baykar Savunma, Tusaş)
Gemi sanayii: İstanbul (Haliç Tersanesi), Pendik (Naval Shipyard), Tuzla, Gölcük (Gölcük Donanma Tersanesi) ve İzmir’deki gemi tersaneleri (Alaybey Tersanesi), Trabzon (Başaran Gemi Sanayii)
