KPSS Ortaöğretim Yargı Konu Anlatımı
KPSS Devletin Temel Organları Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Vatandaşlık Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, Devletin Temel Organları Konu Anlatımı, Devletin Temel Organları Konu Anlatımı
Yargı
Genel Hükümler
Mahkemelerin Bağımsızlığı
Hakimler, görevlerinde bağımsızdırlar; anayasa kanununa ve hukuka uygun olarak vicdanı kanaatlerine göre hüküm verirler.
Hiçbir organ, makam, Merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Görülmekte olan bir dava hakkında yasama meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunamaz.
Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, Mahkeme kararını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.
Hakimlik ve Savcılık Talimatı
Hakimler ve savcılar;
– az olunamaz,
– kendileri istemedikçe anayasa da gösterilen yaştan önce emekliye ayrılamaz,
– bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz.
Hakimlik ve Savcılık Mesleği
Hakimler ve savcılar adli ve idari yargı hakim ve savcıları olarak görev yaparlar bu görevler meslekten hakim ve savcılar eliyle yürütülür.
Hakimler, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre görev ifa ederler.
Hakimler ve savcılar 65 yaşını bitirinceye kadar hizmet görürler; asgari hakimlerin yaş haddi, yükselme ve emeklilikleri kanunda gösterilir.
Hakimler ve savcılar, kanunda belirtilenlerden başka, resmi ve özet hiçbir görev alamazlar. Hakimler ve savcı idari görevleri yönünde Adalet Bakanlığı’na bağlıdırlar.
Duruşmaların Açık ve Kararların Gerçekçeli olması
Mahkemelerde duruşmalar herkese açık açıktır.
Duruşmaların bir kısmını veya tamamının kapalı yapılmasına Ancak genel ahlakın ve yak kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde karar verilebilir.
Küçüklerin yargılanması hakkında kanunla özel hükümler konulur.
Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır.
Davalarının en az giderle ve mümkün olan suretle sonuçlandırılması, yargının görevidir.
Mahkemelerin Kuruluşu
Mahkemelerin kuruluşu ve görev yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir. Disiplin Mahkemeleri dışında asgari mahkemeler kurulamaz.
Ancak savaş halinde askeri kişilerin görevleri ile ilgili olarak istedikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir.
Adalet Hizmetlerinin Denetimi
Adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı önce denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcılık mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişleri eliyle yapılır buna İlişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir
Yargısal Kuruluşlar
1982 anayasasında yargı bölümünde düzenlenmesine rağmen mahkeme ya da yüksek mahkeme niteliğinde olmayan kuruluşlar vardır Bunlar Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştaydır.
Yüksek Mahkemeler
1982 Anayasası’nda yapılan 2017 yılı değişikliklerine göre asgari mahkemeler kapatılmıştır Buna göre yüksek mahkemeler şunlardır:
– Anayasa Mahkemesi
– Yargıtay
– Danıştay
– Uyuşmazlık mahkemesi
Anayasa Mahkemesi
Kuruluşu
Anayasa Mahkemesi 15 üyeden kurulur Türkiye Büyük Millet Meclisi iki üyeyi Sayıştay genel kurulunun kendi başkan ve üyeler arasında her boş yer gösterecekler üçer aday isimden bir üye ise bara başkalarını serbest avukatlar arasından gösterecekler üç aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçer.
Anayasa Mahkemesine Üye Olma Koşulları
– Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için 45 yaşını doldurulmuş olmak gerekir.
– Anayasa Mahkemesi üyeleri için emeklilik yaşı 65’tir.
– Yükseköğretim kurumları öğretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını kazanmış olması gerekir.
– Avukatların en az 20 yıl fiilen avukatlık yapmış olması gerekir.
– Üst kademe yöneticilerin yükseköğrenim mezunu ve en az 20 yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış olması gerekir.
– Birinci sınıf hâkim ve savcıların adaylık dâhil en az 20 yıl çalışmış olması gerekir.
– Anayasa Mahkemesi üyeliği; bir üyenin meslekten çıkarılmayı gerektirecek bir suçtan hüküm giymesi durumunda kendiliğinden; görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceğinin kesin olarak anlaşılması durumunda üye tam sayısının salt çoğunluğu ile sona erer.
Çalışma ve Yargılama Usulü
Anayasa Mahkemesi, 2 bölüm ve genel kurul halinde çalışır. Bölümler, başkan vekili başkanlığında 4 üyenin katılımıyla toplanır. Genel kurul u, mahkeme başkanının veya başkanının belirleyeceği Başkan vekilinin başkanlığında En az 10 üye ile toplanır. Bölümler ve Genel Kurulu kararlarını saz çoğunlukla alır bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi için komisyonlar oluşturulabilir. Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, bireysel başvurular ise bölümlerde karara bağlanır.
Anayasa Mahkemesinin Görev ve Yetkileri
– Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi,. tüzüğünün – Anayasa’ya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler.
– Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.
– Bireysel başvuruları karara bağlar.
– Siyasi partilerin mali denetimini yapar.
– Siyasi partilerin kapatılması davalarına bakar.
– Dokunulmazlığın kaldırılması ve milletvekilliğinin düşürülmesi kararlarına karşı yapılan iptal istemlerini karar bağlar.
– Anayasa Mahkemesi başkanını üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyu ile seçer.
– Kendi üyeleri arasından Uyuşmazlık Mahkemesine başkan seçer.
– Yüce Divan sıfatıyla Anayasa’da belirtilen kimseleri yargılar.
– Anayasa ile verilen diğer görevleri de yerine getirir.
Yüce Divanında Yargılananlar
Anayasa Mahkemesi; Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanımız, Cumhurbaşkanı yardımcılarını Birgül bakan varır, Anayasa Mahkemesi başkanı ve üyeleri, Yargıtay ve Danıştay Başkan Üyeleri ve başsavcılarını, Yargıtay Cumhuriyet başsavcı vekilini, Genelkurmay Başkanı, Kara Kuvvetleri Komutanı, Hava Kuvvetleri Komutanı birbirlerine Kuvvetleri Komutanı ve üyelerinin görevleri ile ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.
Yüce Divanda, savcılık görevini Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya Yargıtay Cumhuriyet başsavcı vekili yapar.
Bireysel Başvuru
Herkes Birgül anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin Kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır. Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlar da inceleme yapılamaz. Bireysel başvuruya İlişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.
Yargıtay
Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar nokta Yargıtay üyeleri, 1 sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından hakimler ve savcılar kurulunca üye tam sayısını saz çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Yargıtay üyeleri 12 yıl içinde seçilir. Görev süresi olan üyeler tekrar seçilemez. Yargıtay 1 başkanı, 1 başkan vekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasına Yargıtay genel kurulunca üye tam sayısını saz çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilebilirler; süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet başsavcı vekili, Yargıtay genel kurulunun kendi üyeleri arasından gizli oyla belirleyeceği Beşer aday arasında Cumhurbaşkanı tarafından 4 yıl içinde seçilirler nokta süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
Danıştay
Danıştay bir gün idari mahkemelerce verilen kanun başka bir idari yargı Meclisine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciisidir.
Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
Danıştay davaları görmek kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlanma ve sözleşmeleri hakkında 2 ay içinde düşüncesini bildirmek idari uzlaşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.
Danıştay üyelerinin dörtte üçü birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları ile bu mesleklerin sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu; dörtte biri, nitelikleri kanunda belirtilen görevler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir. Danıştay üyeleri 12 yıl için seçilir. Görev süresi dolan üyeler tekrar seçilemez.
Danıştay Başkanı, başsavcı, baş kan vekilleri ve daire başkanları, kendi üyeleri arasından danışta genel kurulunca üye tam sayısının saz çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
Uyuşmazlık Mahkemesi
Uyuşmazlık Mahkemesi adli ve idari yargı merciileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.
Uyuşmazlık Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin nitelikleri ve seçilmeleri ile işleyişi kanunla düzenlenir.
Bu mahkemenin Başkanlığını Anayasa Mahkemesince, kendi üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar.
Uyuşmazlık Mahkemesi bir başkan altı asıl ve altı yedek üyeden oluşur.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
– 13 üyesi vardır.
– 7 üye TBMM tarafından 4 üye Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.
– Başkanı adalet bakanıdır
– Adalet bakanı yardımcısı
– Üyeler 4 yıl için seçilir. Görevi bitenler yeniden seçilebilir.
– HSK,
Adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama, geçici yetki verme, nakletme, yükseltme, birinci sınıfa ayırma, kadro, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yerine getirir.
Sayıştay
Merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idarelerinin bütün gelir giderlerini ve mallarını TBMM adına denetleyen ve inceleyen kurumdur.
– Mali denetim kuruluşudur.
– Denetimlerini TBMM adına yapar.
– Üyeleri ve başkanı TBMM tarafından seçilir
Yargı Denetiminde Tabi Olmayan Durumlar ve İdari İşlemler
– Olağanüstü hal döneminde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
– İnkılap kanunları
– Yüksek Seçim Kurulu kararları
– Tahkim Kurulu kararları
– Kamu Görevlileri Hakem Kurulu
– Yüksek Hakem Kurulu
– 3 istisnası hariç parlamento kararları
– Hakimler ve Savcılar Kurulunun meslekten ihraç dışındaki kararları
