KPSS 17. Yüzyıl Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Tarih Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, 17. Yüzyıl Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Konu Anlatımı, 17. Yüzyıl Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Konu Anlatımı

17. Yüzyıl Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi

• Osmanlı Devleti’nin Duraklama Nedenleri
• Duraklama Dönemi’ndeki İç İsyanlar
• Duraklama Dönemi Islahatları
• III. Mehmet Dönemi
• I. Ahmet Dönemi
• II. Osman(Genç) Dönemi
• IV. Murat Dönemi
• Tarhuncu Ahmet Paşa
• Köprülüler Dönemi

Osmanlı Devleti’nin Duraklama Nedenleri

İç Nedenler

Merkezi Yönetimin Bozulması

– Sınırların genişlemesine bağlı olarak devlet, otorite kurmada zorluklar yaşamıştır.
– Kafes usulüne geçilmesiyle şehzadelerin sancağa çıkma uygulamasına son verilmiştir. Bu durum da deneyimsiz ve yeteneksiz padişahların başa geçmesine neden olmuştur.
– Saray kadınlarının zaman zaman yönetime müdahale ettiği görülmüştür.
– Padişahların çocuk yaşta başa geçmesi devlet idaresinde aksaklıklara yol açmıştır.

Ekonominin Bozulması

– Uzun süren ve sonuçsuz kalan savaşlar nedeniyle gelir kaynakları azalmıştır.
– Kapitülasyonlar yaygınlaşmıştır
– Gümrük vergileri azalmıştır.
– Sık sık yaşanan padişah değişiklikleri hazine için büyük bir yük hâline gelmiştir (Cülus Bahşişi).
– Avrupa’ya, sömürgelerinden ve Amerika’dan getirilen gümüş ve altın gibi değerli madenlerin Osmanlı ülkesine girmesi, Osmanlı parasının değer kaybetmesine neden olmuştur.
– Tımar Sistemi bozulmuş, tarım gelirleri azalmıştır.
– Gereksiz harcamalar, lüks ve israf sonucunda saray masrafları artmıştır.

Eğitim Sisteminin Bozulması

– Avrupa’da eğitim ve bilim alanında yaşanan gelişmelere Osmanlı uleması ve medresesi ayak uyduramamıştır.
– Ulemalığın babadan oğula geçmesiyle Beşik Ulemalığı denilen bir durum ortaya çıkmış, yeni doğmuş çocuklara müderris unvanı verilmiştir.
– Pozitif bilimlere verilen önem azalmıştır.
– Böylece felsefe, tıp ve matematik gibi bilimlerde müderris yetişememiş, fen bilimleri ihmale uğramıştır.

Ordu ve Donanmanın Bozulması

– Devşirme Sistemi’nin bozulmasıyla askere alımlarda düzensizlikler yaşanmış, böylece yeniçerilerin sayısında artış olmuştur.
– Yeniçeri Ocağı için geçerli olan “Ocak, devlet içindir.” anlayışının yerine “Devlet, ocak içindir.” anlayışı geçerli olmuştur.
– Tımar Sisteminin bozulmasıyla atlı asker sayısı azalmıştır.

Sosyal Yapının Bozulması

-Tımar Sistemi’nin bozulmasına bağlı olarak Anadolu’da güvenlik bozulmuş ve isyanlar artmıştır. Bu durum başta İstanbul olmak üzere büyük şehirlere göçü artırmış, şehirlerdeki nüfusun yoğunlaşması ülkede sosyoekonomik sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Tüm bu durumlar halkın devlete olan güveninin azalmasına yol açmıştır.

Dış Nedenler

İmparatorluğun Doğal Sınırlara Ulaşması

Osmanlı Devleti, Avusturya ve İran gibi güçlü devletlerle komşu olmuştur. Bu dönemde çöller, okyanuslar ve yüksek dağlar gibi doğal engeller de ilerlemeyi durdurmuştur.

Coğrafi Keşiler, Reform ve Rönesans Hareketleri

Avrupa, Coğrafi Kesifler ‘le birlikte ekonomik açıdan zenginleşip güçlenirken Osmanlı Devleti’nin denetimindeki yollar önemini kaybetmiştir.
Rönesans hareketleri Avrupa’nın bilim ve teknikte gelişmesine ortam hazırlarken, Reform ise özgür düşüncenin oluşmasına ortam hazırlamıştır. Osmanlı Devleti bu gelişmelere ayak uyduramamıştır.

Avrupa’da Osmanlı Devleti’ne Karşı Kutsal İttifakların Oluşturulması

Avrupalılar kendi aralarında ittifaklar oluşturarak Osmanlıya savaş açmışlardır. Osmanlı Devleti birçok devletle savaştığı için ilerleyişi yavaşlamıştır.

Duraklama Dönemi’ndeki İç İsyanlar

İstanbul (Merkez) İsyanları

Nedenleri

– Devşirme Sistemi’nin bozulması ile Yeniçeri Ocağına askerlikle ilgisi olmayan insanların alınması ve yeniçerilerin askerlik dışı işlerle uğraşmaya başlamaları
– Kapıkulu askerlerinin maaşlarının düzenli olarak ödenmemesi
– Yeniçerilere ödenen cülus bahşişlerinin düşük ayarlı paralarla verilmesi ya da zamanında ödenmemesi
– Bazı devlet adamları tarafından yeniçerilerin kışkırtılması
– Merkez İsyanları’nın en önemlisi II. Osman’a karsı çıkmış, Yeniçeri Ocağını kaldırma düşüncesi nedeniyle II. Osman, yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.
– IV. Mehmet zamanında da isyan eden yeniçeriler suçlu gördükleri 36 devlet adamının idamını istemişlerdir. Bu isyanda öldürülenler, çınar ağaçlarına asıldığı için bu olaya tarihte Çınar Olayı ya da Vakayı Vakvakiye denilmiştir.

Sonuçları
– Yeniçerilerin gücü artmıştır.
– Devlet ve toplumsal düzen bozulmuştur.
– Yapılan ıslahatlar sonuçsuz kalmıştır.

Celali (Anadolu) İsyanları

– Celâli İsyanları, Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde başlamıştır. Bu isyanların, Celâli İsyanları olarak adlandırılması Tokat ve çevresinde isyan eden Bozoklu Celâl’den gelmektedir

Nedenleri
– Uzun süren Osmanlı- Avusturya ve Osmanlı İran savaşlarının gelirleri azaltması
– Osmanlı Devleti’nin ekonomisinin zayıflaması
– Tımar sisteminin bozulması
– Vergilerin yükseltilmesi
– İltizam sistemiyle istenilen sonuca ulaşılamaması
– Eski askerlerin eşkıyalık faaliyetlerine yönelmesi

Sonuçları
– İsyanların bastırılmasında şiddet ve baskı uygulandığı için sağlanan huzur uzun ömürlü olmamıştır.
– Sosyal açıdan bakıldığında Anadolu’da birçok insan hayatını kaybetmiş, köyler boşalmıştır.
– Halkın can ve mal güvenliği isyanlar boyunca tehlike altına girmiştir.
– İsyanlardan dolayı tarımsal ve hayvansal üretim düşmüş, işsizlik artmıştır.
– Köylerden şehirlere yapılan göçler sebebiyle kırsal nüfus azalmıştır.
– Göç, şehir hayatında yeni sorunları doğurmuştur.
– Ekonomik açıdan ise vergilerin düzenli toplanamayışı Osmanlı ekonomisini zayıflatmıştır.

Eyalet İsyanları

XVII. yüzyilda merkezi otoritenin bozulmasıyla birlikte Anadolu ve Rumeli gibi merkez topraklarının dışındaki eyaletlerde (Eflak, Boğdan, Yemen, Bağdat, Basra, Kırım, Trablusgarp) isyanlar yaşanmıştır.

Bazen yerel yöneticiler bazen de yönetimden şikâyeti olanlar isyan çıkarmışlardır. Erzurum Valisi Abaza Mehmet Paşa, Sivas Valisi Vardar Ali Paşa’nın isyanları örnek olarak verilebilir.

Duraklama Dönemi Islahatları

Osmanlı Devleti XVII. yüzyıl ıslahatlarına girişirken öncelikli olarak ülkede çıkan isyanların bastırılmasını amaçlamıştır. İç düzeni sağlamak için yapılan Islahatlar, Osmanlı Devleti’nin Gerileme Dönemi’ne girmesine engel olamamıştır.

Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri

– Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıştır.
– İsyanların nedenlerinin temeline inilmediğinden alınan önlemler yüzeysel olmuştur.
– Islahatlar genellikle isyanları önlemeye yönelik olduğu için askeri niteliklidir.
– Topluma hitap edemediği için kalıcı olamamıştır.
– Islahatların amacı merkezî otoriteyi artırmaktır.
– Islahatlar, devlet politikası hâline dönüşmemiştir.
– Islahatlar, kişilere bağlı kalmıştır.

III. Mehmet Dönemi

Sancak deneyimi kazanan son padişahtır.
Kanuni’den sonra ordunun başında sefere çıkan ilk padişahtır.
Bu dönemde Kafes Usulũ getirilerek şehzadelerin sancağa gönderilmesi sistemi kaldırılmıştır.

I. Ahmet Dönemi

Taht kavgalarını önlemek amacıyla Ekber ve Erşed Sistemi’ni getirmiştir. Böylece Osmanlı
tahtına, hanedanın en yaşlı ve en olgun üyesi geçmeye başlamıştır.
I. Ahmet Dönemi’nde sadrazam olan Kuyucu Murat Paşa, Celali İsyanları’nı bastırmak, devlet otoritesini sağlamak
amacıyla baskı ve şiddete başvurmuştur. Geçici önlemlerle otoriteyi tekrar kurmuşsa da ölümünden sonra bu isyanlar yeniden başlamıştır.

II. Osman(Genç) Dönemi

– Osmanlı Devleti’nin ilk 1slahatçı padişahıdır.
– İlk kez saray dışından evlenerek, saray kadınlarının devlet yönetimi üzerindeki etkinliğini azaltmıştır.
– Şeyhülislamın fetva verme dışındaki işlere karışmasını engellemiştir.
– Başkentin Anadolu’ya taşınmasını düşünmüştür.
– Disiplinsiz davranışlarından dolayı Yeniçeri Ocağını kaldırmak istemiştir.
– Bu düşüncesini gerçekleştiremeden yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.

IV. Murat Dönemi

– Yeniçeri Ocağını itaat altına alarak yeniden düzenlemiştir.
– Saray kadınlarının yönetim işlerine karışmalarını önlemeye çalışmıştır.
– İstanbul’da düzeni sağlamak amacıyla içki ve tütün yasağını getirmiştir.
– Devletin kötü gidişatına son verilmesi amacıyla devletin ileri gelenlerine raporlar hazırlatmıştır

Tarhuncu Ahmet Paşa

– IV. Mehmet Dönemi sadrazamlarındandır.
– Devletin gelir ve giderlerini hesaplayarak ilk kez mali yıl bütçesini önceden hazırlamıştır (Denk bütçe).
– Bütçe açığın kapatmak için saray masraflarını azaltmıştır.
– Hazineye para aktarabilmek için yeni kaynaklar bulmuştur.
– Çıkarları zedelenen bazı çevreler tarafından aleyhine yapılan çalışmalar sonucunda idam edilmiştir.

Köprülüler Dönemi

Köprülü Mehmet Paşa

Saraya bazı şartlar öne sürerek sadrazamlığa getirilmiştir. Bu şartlar,

– Saraya sunacağı tekliflerin kabul edilmesi
– Hakkındaki şikâyetlerde önce kendisine sorulması
– Sözlerine itimat edilmesi
– Devlet memurlarının atanma ve azledilmelerinde serbestçe hareket edebilmesidir.

Orduyu disiplin altına almış, yanlış politikalarından dolayı bazı devlet adamlarını görevlerinden uzaklaştırmıştır.
Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazamlığı bazı şartlar öne sürerek kabul etmesi, Osmanlı Devleti’nde merkezî otoritenin sarsıldığını göstermektedir.

Fazıl Ahmet Paşa

– Köprülü Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra yerine getirilmiştir. Ülkede düzen sağlanmış, bütçe açığını azaltmak için çalışmalar yapılmıştır.
– Ayrıca 1669’da Girit’in fethi de tamamlanmış, ordunun kendine olan güveni artmıştır.

KPSS Ortaöğretim Tarih Konuları için tıklayınız.