KPSS Ortaöğretim I. Dünya Savaşı Konu Anlatımı
KPSS 20. Yüzyıl Osmanlı Devleti Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Tarih Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, 20. Yüzyıl Osmanlı Devleti Konu Anlatımı, 20. Yüzyıl Osmanlı Devleti Konu Anlatımı
I. Dünya Savaşı
Savaşın Nedenleri
– Fransız İhtilali sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisi
– Almanya ve İngiltere arasında ekonomik rekabetin artması
– Sanayi İnkılabı sonucu malların seri ve ucuz üretilmesi, iç piyasada tüketilmeyen mallar için pazar ve üretimin devamı için ham madde arayışlarının artması
– Fransa’nın Alsace – Lorraine’i Almanya’dan geri almaya çalışması
– Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun, Rusya’nın Panslavizm politikasını hem kendi birliği için hem de – Balkanlardaki nüfus mücadelesi açısından önemli bir tehdit olarak görmesi
– Ülkeler arası alanda silahlanma ve bloklaşmaların yaşanması
– Rusya’nın, Uzak Doğu politikasının Japonya tarafından engellenmesi ve Rusya’nın savaş öncesinde bu politikaya tekrar yönelmiş olması
– Almanya ve İtalya’nın, Avrupa’da güçler dengesini bozan politikalar izlemesi
– Japonya’nın Asya’da yayılma amacı taşıması
Osmanlı Devlet’inin Savaşa Girmesi
– Osmanlı Devleti başlangıçta tarafsız kalmıştır. Çünkü Trablusgarp ve Balkan savaşlarının yaraları henüz sarılmamıştı.
– Ayrıca İngiltere, Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesini istemiyordu. Çünkü İngiltere, Uzak Doğu’yla olan
bağlantısını güvenlik altında tutmayı istemekte ve yeni cephelerin açılmasını çıkarlarına uygun bulmamaktaydı.
– Ancak Enver, Talat ve Sait paşaların oldubittisiyle Osmanlı Devleti bir anda kendini savaşın içinde bulmuştur.
– Akdeniz sularında İngilizlerden kaçan Goeben ve Breslav adlı iki Alman savaş gemisi Çanakkale Boğazı’nı geçip Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır.
– Osmanlı Devleti bu gemilere Türk bayrağı çekerek Almanya’dan satın aldığını bildirmiş ve isimlerini Yavuz ve Midilli olarak değiştirmiştir.
– Yavuz ve Midilli, Rusya’nın Karadeniz’deki Sivastopol ve Odessa limanlarını topa tutmuştur. Bu olay karşısında – Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir.
Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Yanında Görmek istemesinin Nedenleri
– Osmanlı Devleti’nin stratejik konumundan faydalanıp İngitere’nin Uzak Doğu’ya giden sömürge
yollarını elde tutmak ve Boğazları korumak Osmanlı Devleti sayesinde açılacak yeni cephelerle rahatlamak
– Padişahın halifelik gücünden yararlanmak
– Musul ve Kerkük petrollerinden faydalanmak
– Osmanlı Devleti’ndeki insan gücünden yararlanmak
Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın Yanında Savaşa Girmek istemesinin Nedenleri
– Balkan topraklarını ve Kuzey Afrika’daki kayıplarını geri almak
– Kapitülasyon ve borçlardan kurtulmak
– Yunanistan’dan Ege adalarını geri almak
– Orta Asya’daki Türklerle birleşip Turancılık idealini gerçekleştirmek
– İttihat ve Terakkicilerin Alman hayranlığı ve Almanya’nın savaşı kazanacağına kesin gözüyle bakılması
Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler
Taarruz Cepheleri: Kafkas (Doğu) – Kanal (Süveyş – Başarısız olduk)
Savunma Cepheleri: Çanakkale – Irak – Suriye – Filistin – Hicaz – Yemen
Yardım Cepheleri: Galiçya (Avusturya-Macaristan) – Makedonya (Bulgaristan) – Romanya (Bulgaristan)
Taarruz Cepheleri
Kafkas (Doğu) Cephesi
– İlk açılan cephedir.
– Almanların isteği ile açıldı.
– İttihatçıların, Turancılık düşüncesi hakimdi.
– Kars, Ardahan ve Batum’u geri alma düşüncesi vardı.
– Enver Paşa idaresinde ki 90.000 asker donarak şehit oldu. (Sarıkamış)
– Rus ordusu Van, Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş ve Trabzon’u ele geçirdi.
– M. Kemal, Çanakkale cephesinden sonra hemen buraya geldi. Çapakçur Savaşı ile Muş ve Bitlis’i geri aldı.
Kanal Cephesi (Mısır – Süveyş)
– Bahriye Nazırı Cemal Paşa komutasındadır.
– Mısır’ı geri alma düşüncesi vardır.
– Ümmetçilik düşünce akımı burada son bulmuştur.
– Mısır Valisi Mac-Mahon ve Mekke Emiri Şerif Hüseyin İngilizlerle anlaştı.
Savunma Cepheleri
Çanakkale Cephesi
– İlk kapanan cephedir.
– İtilaf devletlerinin Osmanlı’yı savaş dışı bırakma düşüncesi vardır.
– İtilaf devletlerinin boğazları alıp Rusya’ya yardım gönderme isteği vardır.
– Çanakkale deniz ve kara savaşlarına şahit olmuştur.
Kara savaşında ise Albay M. Kemal vardır. (19. Tümen Komutanı Miralay). Savaşın kara kısmında Anafartalar, Conkbayırı, Arıburnu, Seddülbahir, Kilitbahir, Kireçtepe’de zaferler alınmıştır.
– Bulgaristan, savaşa bu zaferden sonra girmiştir.
– Milli mücadele ruhu doğmuştur.
– Savaşı 2 yıl uzatmıştır.
Çok sayıda subay ve yedek subay şehit olmuştur. Bu durum Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitilmiş insan açığı oluşturmuştur.
Irak Cephesi
– Kut-el Amare bu cephededir.
– İngilizler, Ruslara kafkaslardan yardım etmeyi planlamıştır.
Suriye – Filistin Cephesi
– Kanal Cephesi’nin devamı kabul edilir.
– Yıldırım Orduları 7. Ordu Komutanı M. Kemal, İngilizleri Halep’in kuzeyinde durdurdu. Bu durum Misak-ı Milli’nin Suriye sınırına etki etti.
– Savaşılan son cephedir.
Hicaz – Yemen Cephesi
– Kutsal yerleri korumak için İngilizlere karşı mücadele edilmiştir.
– Hicaz Emiri Şerif Hüseyin düşmanla iş birliği yapmıştır.
– Bu cephe I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar açık kalmıştır.
ABD’nin Savaşa Girmesi
Savaşın ilk yıllarında tarafsızlığını ilan eden ABD, itilaf Devletleri’yle yaptığı silah ve cephane ticareti
sonucu tarafsızlığını bozmuştur.
Almanya, ABD’den silah ve cephane satışını durdurmasını istemiş ve bu talebi ciddiye alınmayınca Atlas Okyanusu’nda ABD gemilerini batırmıştır.
ABD’nin savaşa girmesi ile savaşın kaderi değişmiştir. Amerikan kuvvetleri, itilaf Devletleri ile birleşince
Almanların batı cephesi çökmüştür.
ABD’nin savaşa dâhil olması Almanya’yı zor durum da bırakmış, savaşın kısa sürede bitmesine neden
olmuş, bu da I. Dünya Savaşı’nı İtilaf Grubu’nun kazanmasını sağlamıştır
Wilson İlkeleri
– ABD Başkanı Wilson yayınladı.
– Her millet kendi geleceğini kendi belirleyecek (Self Determination) yani; Toprak alma ve savaş tazminatı ve – sömürgecilik olmayacak. (Buna karşın başka isimler altında bu durumlar devam etti; Savaş tazminatı: Onarım – Bedeli, Sömürgecilik: Manda ve Himaye oldu)
– Gizli antlaşmalar ve silahlanma olmayacak.
– Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.
– Boğazlar, bütün ticaret gemilerine açık kalacak. (12. madde)
– Osmanlı içindeki azınlıklar kendi geleceklerine kendileri karar verecek. Ermeniler, Rumlar ve Araplar devlet kurma hazırlıklarına başladı.
– Polonya kurulacak.
– İtalya sınırları uluslararası esasa göre düzenlenecek.
I. Dünya Savaşı Sırasında İmzalanan Gizli Antlaşmalar
İstanbul (Boğazlar) Antlaşması (1915)
– İngiltere – Rusya ve Fransa arasındadır.
– Boğazlar ve İstanbul, Rusya’ya bırakılmıştır.
– Rusya’da, İngiltere ve Fransa’nın Anadolu ve Orta Doğu’da ki çıkarlarını kabul etti.
Londra Antlaşması (26 Nisan 1915)
– İngiltere – Fransa – Rusya ve İtalya arasındadır.
– Antalya, 12 ada ve Trablusgarp, İtalya’ya verildi.
– Bu antlaşma ile İtalya İtilaf Bloğuna girdi.
Sykes-Picot Antlaşması (26 Nisan 1916)
– İngiltere – Fransa arasında yapılmıştır. (Sonradan Rusya’da katıldı)
– İngiltere => Hafya, Akka ve Irak bölgesini,
– Fransa => Çukurova, Suriye, Lübnan, Musul, Kerkük ve Elazığ bölgesini alacaktı.
Mac-Mahon Antlaşması (1916)
– Mısır Valisi Mac-Mahon ve Hicaz Emiri Şerif Hüseyin arasındadır.
– İngilizler, Orta Doğu petrollerinin tek bir siyasi gücün elinde olmasını istedi. Günümüz Orta Doğu sorunu başladı!
Mondros Ateşkes Antlaşması
– Osmanlı Devleti adına Ahmet İzzet Paşa Hükümeti Heyeti: Rauf Orbay, Reşat Hikmet, Sadullah Bey imzaladılar.
– İtilaf devletleri adına İngiliz Amiral Calthorpe ile imzaladı.
– Dönemin padişahı, VI. Mehmet Vahdettin’dir.
– İttihatçiler Sadrazam Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa ülkeden kaçtılar!
– Yeni hükümeti Ahmet İzzet Paşa kurdu.
– Mondros’un imzalanması sırasında M. Kemal Suriye’de Yıldırım Orduları Grup Komutanıydı.
– Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda Agamemnon Zırhlı Gemisi’nde imzalandı.
7 ve 24. maddeler çok önemlidir;
7. Madde: Osmanlı’da tehlikede görülen yerler işgal edilecek.
24. Madde: Vilayet-i Sitte Bitlis, Elazığ, Diyarbakır, Erzurum, Van, Sivas (BEDEVS) işgal edilecek. (Amaç Ermeni devleti kurma)
Osmanlı fiilen sona erdi!
Tevfik Paşa Hükümeti kuruldu. Bu hükümette yıkıldı ardından Damat Ferit Paşa hükümeti geldi (İngiliz yanlısı)
Paris Barış Konferansı
– Konferansın yapılma sebebi yapılacak barış antlaşmalarının esaslarını tespit etmektir.
– İngiltere – Fransa – Japonya ve Yunanistan konferansın baskın devletleridir. Bu konferansta istediğini alamayan itilaf devletleri İtalya ve ABD’dir.
– Cemiyet-i Akvam kuruldu.
– İtalyanlara verilecek topraklar, Yunanlara verildi. (Güçlü bir İtalya’nın oluşmasını istemiyorlardı. Bu durum itilaf devletleri arasındaki ilk görüş ayrılığıdır!)
– Yunan Başbakanı Venizelos ve Ermeni Patriği Zaven Efendi sunduğu sahte belgelerle Doğu Anadolu’da ABD mandasında bir Ermeni Devleti kurulması kararı aldırdı. (Hrisantos Raporu)
– Hrisantos Raporu karşısında ABD’li General Harbord başkanlığında bir heyet Doğu Anadolu’ya gönderildi. Bu bölgede hiçbir yerde Ermenilerin çoğunlukta olmadığı ortaya çıktı.
– Boğazlar uluslararası bir komisyona, Antep, Urfa, Maraş Fransa’ya bırakıldı.
– Manda ve himaye fikri ilk kez burada ortaya çıktı!
İzmir’in İşgal
Osmanlı Devleti’nin, I. Dünya Savaşı ‘ndan yenilgiyle çıkması üzerine Yunanlar; Batı Anadolu ve Trakya’yı
topraklarına katmak ve Doğu Karadeniz’de Pontus Rum Devleti’ni kurmak için harekete geçmiştir.
– Paris Konferansı’nda İzmir’in Yunanlara verileceği fikri gündeme gelince İzmir halkı, işgali önlemek için
örgütlenmeye başlamıştır.
– İşgallere karşı İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti oluşturulmuştur.
– Türk subay ve erlerine İzmir’in işgaline karşı koymamaları emri verilmiştir. İzmirli Rumlar, Yunan askerlerini sevinç gösterileriyle karşılamıştır.
– Bu duruma dayanamayan Hukuk-u Beşer (İnsan Hakları) gazetesi yazarı Hasan Tahsin, (Osman Nevres) İzmir’de Yunanlara karşı ilk kurşunu atmıştır. Bunun üzerine kışla ateşe tutulmuş, hükümet konağı basılmış, pek çok subay ve asker şehit edilmiştir.
– İzmir’in işgalini protesto için memleketin pek çok yerinde mitingler yapılmış ve bildiriler yayımlanmıştır.
– İzmir’in işgalini kınamak için İstanbul’da toplantı ve mitingler düzenlenmiştir.
– İzmir’in işgali, Anadolu halkında uyanışa ortam hazırlamıştır.
– İşgal güçleri, yasaklamalarına rağmen yurdun çeşitli bölgelerinde yapılan mitingler ve yayımlanan bildirilerle milli bilincin oluşmasına engel olamamışlardır.
– Halkın galeyana gelmesini önlemek için Amerikalı Amiral Bristol tarafından hazırlanan raporda, böl-
genin Türklere ait olduğu belirtilmiştir.
– İzmir’in işgaliyle birlikte Yunan zulmünün her yerde duyurulması üzerine Avrupa kamuoyunda Türkler lehine bir akım uyanmıştır.
– Bu akımın yayılmasını önlemek için Amerikalı Amiral Bristolun başkanlığında İngiliz, Fransız ve İtalyanlardan oluşan bir komisyon, bölgede yaptığı inceleme sonucunda bir rapor hazırlamıştır.
Rapora göre;
– Bölgede yapıldığı iddia edilen Rum katliamı gerçek değildir.
– Bölgede yaşayan Hristiyanların güvenliği tehlikede değildir.
– İzmir’de Türk ordusu tarafından kesin olarak bir direniş görülmemiş, yalnızca bazı Türklerin ateşi ile karşılaşılmıştır.
– Amiral Bristol Raporunda bölgede Türk nüfusunun fazla olduğu belirtilerek, katliamların sorumlusu olarak Yunanistan gösterilmiştir.
Amiral Bristrol Raporu
İzmir’in işgaliyle birlikte Yunan zulmünün her yerde duyurulması üzerine Avrupa kamuoyunda Türkler
lehine bir akım uyanmıştır. Bu akımın yayılmasını önlemek için Amerikalı Amiral Bristolun başkanlığında İngiliz, Fransız ve İtalyanlardan oluşan bir komisyon, bölgede yaptığı inceleme sonucunda bir rapor hazırlamıştır.
Rapora göre;
– Bölgede yapıldığı iddia edilen Rum katliamı gerçek değildir.
– Bölgede yaşayan Hristiyanların güvenliği tehlikede değildir.
– İzmir’de Türk ordusu tarafından kesin olarak bir direnişi görülmemiş, yalnızca bazı Türklerin ateşi ile karşılaşılmıştır.
Amiral Bristol Raporunda bölgede Türk nüfusunun fazla olduğu belirtilerek, katliamların sorumlusu olarak Yunanistan gösterilmiştir.
