Paragrafta Yapı Konu Anlatımı, Paragrafta Yapı Nedir, Paragrafta Yapı tyt, Paragrafta Yapı örnek sorular, Paragrafta Yapı ayt, Paragrafta Yapı ile ilgili örnek, Sizlere bu yazımızda Paragrafta Yapı hakkında bilgi vereceğiz.

Paragrafta Yapı

• Paragrafın Bölümleri
• Paragraf Oluşturma
• Paragraf Tamamlama
• Paragrafı İkiye Bölme
• Paragrafın Akışını Bozan Cümle
• Cümlelerin Yerini Değiştirme

Paragrafın Bölümleri

Her paragrafın ilk sözcüğünün son noktasına kadar taşıdığı özelliklerin hepsine paragrafın yapısı denir. Paragrafın gözle görülen öğeleri, onun yapısını oluşturur.

1. Giriş Cümlesi
2. Gelişme Cümleleri
3. Sonuç Cümlesi

1. Giriş Bölümü

Paragrafın ilk cümlesidir.Genellikle tek cümledir ve konunun sunulduğu bölümdür.Ana düşünceyi taşıyacak niteliktedir.Diğer cümleler giriş cümlesine biçimce ve anlamca bağlıdır.Bu yüzden giriş bölümü cümlesinde, sanki giriş cümlesinden önce bir cümle varmış anlamını verebilecek olan “bu yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun için, ise, de …” gibi bağlayıcı ifadeler yer almaz.

2. Gelişme Bölümü

Konunun açıklandığı ve aydınlatıldığı bölümdür.Bu bölümde örnekler verilir, kanıtlar gösterilir,  benzerlikler, çelişkiler, karşıtlar, sergilenir, karşılaştırmalar yapılır. Bu bölümü oluşturan cümleler, anlam, dil ve anlatım bakımından hem kendinden önceki hem de kendinden sonraki cümlelerle ilgilidir.

1. Ele alınan konu, ana düşünce olgunlaştırılır.”açıklama yeterlidir” kanısına varıldığında, bölüm tamamlanmış olur ve sonuç bölümüne geçilir.
2. Yargılar, birbirine zincirin halkaları gibi bağlanır. Onun için bu bölümdeki bağlayıcı öğelere dikkat etmek gerekir.

Ayrıca gelişme bölümünde;

1. Yardımcı düşünceler yer alır.
2. Ana düşünce işlenir, irdelenir, geliştirilir.
3. Az da olsa ana düşünce de yer alabilir.
4. Bağlayıcı sözlere (ama, fakat, ne var ki, oysa, yalnız, çünkü gibi bağlaçlar ve cümlelerin yerini tutacak zamirler) yer verilir.

3. Sonuç Bölümü

Dil ve düşünce yönünden  önceki cümleleri bir sonuca ulaştıran karar cümlesidir. Konuyu özetleyen bir niteliktedir.

1. Paragrafın anlamca toparlandığı bölümdür
2. Ana düşünce genellikle kimi edat ve bağlaçlarla verilir: halbuki, ama, ancak, bir başka deyişle…
3. ”Neden” bildiren sözcüklerle de ana düşüncenin vurgulanabileceği bölümdür.(bunlar; bunun için,bu sebeble ,çünkü gibi sözlerdir)

Paragrafın Bölümlerine Örnekler

Örnek 1

(I)Sanat, toplumdaki sayısız iletişim yollarından biridir. (II)Sanat eseri konuşursa, konuşurken de bir dünya koyarsa ortaya, bunu hiç kuşkusuz birileri için yapar. Sanatta güzellik, sanatçının, gerçeğin örtüsünü kaldırarak düşsel bir dünyayı bir biçim aracılığıyla görünür hâle getirmesinden doğar. (III)Böylece sanat eseri de görünür kıldığı şeyin birilerince algılanmasıyla işlevini yerine getirmiş olur.

Bu paragraf, “Edebiyat sanatı, toplumdaki sayısız iletişim yollarından biridir.” cümlesi ile başlamıştır. Bu cümle paragrafın giriş cümlesidir. Bu cümle ile konuya giriş yapılmıştır. Burada edebiyatın bir iletişim yolu olduğundan söz edilmiştir.

II numaralı bölüm ise paragrafın gelişme bölümüdür. Burada giriş cümlesinde verilen konu açıklanmış, daha anlaşılır hâle getirilmiştir. Son cümle ise paragrafın sonuç bölümüdür. Yazar burada “böylece” ifadesiyle bir sonuca gitmiş, düşüncelerini özetlemiştir. Yazar, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden hareketle bu paragrafta “Sanat eserlerinin birilerine seslenmek için var olduğunu” anlatmıştır.

Örnek 2

(1)Günlük yaşamımızda kullandığımız birçok madde sağlığımızı tehdit ediyor. (2)Öyle ki soluduğumuz havadan, yediğimiz yemeklerden bile vücudumuza bol miktarda zehirli kimyasal maddeler giriyor. (3)Arabaların egzozlarından çıkan dumanlar, bacalardan havaya karışan yakıt dumanları da zehirli maddelerle dolu. (4)Sadece dışarısı mı? (5)Evde de zehirli maddelerle çevrilmiş durumdayız.(6) Evlerde kullandığımız böcek öldürücü ilaçlar, temizlik maddeleri vücudumuzu zehirleyen maddelerden sadece ikisi. (7)Bu yüzden sağlıklı kalabilmek için yaşamımıza, yiyip içtiklerimize dikkat etmeli, sağlığımızın kıymetini bilmeliyiz.

Yukarıdaki paragrafta (1) kısım “giriş”, (7) kısım “sonuç”, geri kalan kısım ise paragrafın “gelişme” bölümüdür.

Örnek 3

Cimrilerin paraya düşkünlüğünde, temiz, katıksız bir sevginin niteliklerini görmüşümdür hep. Neden derseniz cimriler paranın yalnızca acısını çekerler, Moliere’in eserindeki Harpogan gibi sağlayacağı iyiliklere, mutluluklara boş verirler. Cimriler zengin olmak için değil paraya olan sevgilerini tatmin etmek için para biriktirir. Para kazanmayı amaç edinen kişi ile cimri arasındaki ayrım buradadır. Kısacası cimri kişilerde her zaman aracın gücü, amacın değerini aşmaktadır.

İlk cümleyle paragrafa giriş yapılmış, daha sonra bir örnekten de hareketle giriş cümlesinde verilen düşünce daha anlaşılır hâle getirilmiştir. Son cümlede ise paragrafta anlatılanlar özetlenmiş, bu sözlerle esas düşünce verilmiştir: “Kısacası cimri kişilerde her zaman aracın gücü, amacın değerini aşmaktadır.” Yazar, parçada “cimrilerin sadece biriktirmek için para biriktirdiği” düşüncesini anlatmıştır.

Paragraf Oluşturma

Her paragraf  belli bir akış sistemi içinde oluşturulur.Bu; giriş, gelişme ve sonuç sıralamasına göre gerçekleşir. Giriş, gelime ve sonuç bölümlerine ait kurallar, bu soru tipinin temelini oluşturur.

1. Öncelikle giriş bölümünün, kendinden önce anlatılanları hatırlatmayan tarzda ve tanıtıcı, kısa ifadelerle oluşmuş olması gerekir.
2. Gelişme bölümünün, parçanın n geniş bölümü olduğu ve genellikle yardımcı düşüncelerin burada bulunduğu unutmamalıdır.
3. Sonuç bölümünün ise etkili, parçayı bir sona bağlayıcı olması gerekir.
4. Bu kurallar çevresinde incelenen bir sıralama sorusu rahatlıkla çözülür.

Bu soru tipinde önce ”sonuç” bölümünü bulmak birçok sorunun çözümünde fayda sağlayacaktır.Cümleler arasında anlam bağı bulunduğu gibi sözcük ortaklığı da bulunur. Bu yüzden cümlenin öncesinde be sonrasında geçen sözcüklere de dikkat etmek gerekir. Aşağıdaki örnekleri incelediğinizde daha pekişmiş olur.

Örnek 1

(I) Kırmızı ve yeşil iki renk, bu mavi fonlu sulu boya tablonun üzerinde o kadar fazlaydı ki insana ürperti veriyordu. (II) Senelerdir görmeye alışık olmadığımız küçük bir sayfiye arabasıydı bu. (III) Arabanın dört bir yanı değişik müzik aletleri çalan kişilerin resimleriyle doluydu. (IV) Resimler, bütün müziyenler toplu halde bir ezgiyi çalıyorlar gibi bir duygu uyandırıyordu bakanda. (V) Bir çıngırak sesi beni yarı uyanık halde bulunduğum öğle sıcağında kendime getirdi.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangileri yer değiştirirse parça anlamlı bir bütün oluşturur?

A) I. ve II.  B) II. ve IV.  C) III. ve V.  D) III. ve IV.  E) I. ve V.

Örnek 2

I. Başkalarına sorarak yazdıklarının iyi mi kötü mü olduğunu anlamak isteyenleri hep uyarırım.
II. Kimseye bu konuda bir şey sormayın.
III. Sık sık mektuplar alırım, şiirlerini gönderirler, ardından da yazdıklarını beğenip beğenmediğimi açıklamamı isterler.
IV. Kendi yolunuzu kendiniz bulmalısınız.
V. Kimileri de, şiirin nasıl yazıldığını öğrenmek ister.
VI. Çünkü onlar da bunun gizlerini bilmezler.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden bir paragraf oluşturulmak istense cümleler aşağıdakilerden hangisine göre sıralanır?

A) III-V-I-II-VI-IV
B) III-I-V-VI-II-IV
C) I-III-IV-II-V-VI
D) I-V-III-II-VI-IV
E) V-I-III-II-IV-VI

Paragraf Tamamlama

Bazı paragraf sorularında, parçanın bazı bölümlerinde boşluklar bırakılır ve bu boşluklara getirilebilecek uygun cümleler sorulur.

Bu tip sorularda unutulmaması gereken; paragrafı tamamlayacak söz, yargı, ifade ya da cümlenin metnin içeriğine,ana düşüncesine, yardımcı düşüncelerinden herhangi birine anlamca ters düşmemesi gerektiği koşuludur.

Örnek 1

Benim hiçbir öykümde önceden belirlenmiş bir iskelet olmadı. Roman üzerinde istediğim zaman çalışabilmeme karşın, öykünün “eşref saati”ni beklemem gerekirdi hep. Masanın başına oturup “Biraz öykü çalışayım.” diyemedim hiç. Buna kalkıştığımda ise altını imzalamayacağım çok kötü şeyler yazdığımı gördüm. ……..
Bu parçanın sonuna, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Roman, öykü gibi yazma süreci içinde oluşmuyor.
B) Roman, yazarın duygu dünyasını hiçbir zaman öykü kadar yansıtamaz.
C) Öykünün iletisi, romanınki gibi baştan belli değildir.
D) Öyküyle romanın yazılma sürecindeki asıl fark bu bence.
E) Öyküde olay ve kişi sayısı sınırlıdır, romana göre daha azdır.

Paragrafı İkiye Bölme

Yazar konuyu işlerken her bir paragrafta konunun farklı bir yönünü işler. Anlattığı bir şeyden farklı bir şeye geçiş yaptığında, yeni bir paragrafa da geç­mesi gerekir. Sınavlarda iki ayrı düşüncenin işlendi­ği bölümler bir paragraf olarak verilir ve bizden bu paragrafı bölmemiz istenir.

Parçanın ikiye bölünmesiyle ilgili sorularda;

1. Anlatımın akışını değiştiren,
2. Farklı bir konuya geçen cümleye dikkat etmek gerekir.

Örnek 1

(I) Necatigil’in bir zamanlar pek yalın, pek açık bulduğumuz şiirleri de, tıpkı yenileri gibi, bir yorum gerektirir. (II) Bütün fark, bu ozanın eski şiirlerini yorumlarken yeterli bulduğumuz yöntemlerin yeni şiirleri karşısında yetersiz kalmalarıdır. (III) Ama bu, Necatilgil’in son şiirlerinin güç anlaşılır olduklarını göstermekle kalmaz, eski şiirlerini yanlış bir yöntemle yorumladığımızı da gösterir. (IV) Her şey gibi şiire ancak yorum yoluyla yaklaşabiliriz. (V)  Bir şiir için bize güzel, çirkin, açık ya da kapalı dedirten de her şeyden önce bu aracı, bu yorumdur. (VI) Şiirin, dolayısıyla ozanın okurdan istediği, beklediği de işte bu yorumdur.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) I.       B) II.      C)III.       D)IV.         E)V.

Örnek 2

Şimdi ismini hatırlayamadığım bir şair de şiirinde söylüyordu şiir için; onun önemsediği, tahta bir kaşığa benzettiği şiirin sapını düz getirmekteydi marifet. Hikaye için de öyle değil mi durum? (I) Şiir zordur, tamam, peki hikaye çok mu kolay? (II) Ben hâlâ küçük insanları anlatmayı seviyorum. Çünkü onları çok iyi tanıyorum, çok iyi biliyorum. Bitmediler. (III) Ünlü bir yazar olmak, küçük insanlardan farklı bir konuma getirmiyor insanı. (IV) Bakış açısını, alçak gönüllü yaklaşımını da değiştirmiyor. Yakınlaşma, onları iyiden iyiye anlama, duygularına ve haklılıklarına ortak çıkma gücünüzü artırıyor. (V) Onların dünyaları renkli, onların dünyalarında hâlâ değişmeyen değerler var.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar?
A) I.   B) II.   C)III.    D)IV.   E)V.

YANIT: B Şıkkı

Paragrafın Akışını Bozan Cümle

Paragrafın düşünce birliğine ya da anlatım akışına uygun olmayan cümleye,düşüncenin akışını bozan cümle denir.

Her paragraf bir düşüncenin çevresinde oluştuğuna göre anlatım akışını bozan cümleyi bulmak için  şöyle bir yok izlenir;

1. Konu saptanır, konu dışında kalan cümle bulunur.
2. Ana düşünce bulunur, ona ters düşen yargı belirlenir.
3. Numaralanmış cümleler anlam bağlantıları ya da içerikleri yönünden eşleştirilir, dışta kalan numaralanmış cümle tespit edilir.

Örnek 1

(I) Heykel ve heykelciliğin tarihi eski zamanlara kadar uzanır. (II) Ancak, ilk heykelin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir. (III) Özellikle mermerden yapılan heykeller, günümüze kadar sanat özelliklerini korumuştur. (IV) Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan kazılarda mermer, ağaç, taş, pişmiş toprak, maden gibi çok çeşitli malzemeden yapılmış heykel ve heykelciklere rastlanmaktadır.(V) Bunların büyük bir kısmı, çeşitli kavimlerin ilah saydıkları varlıkları tasvir etmektedir. (VI) Bazı heykellerin de kral ailele­rini, kahramanları ve hayvanları tasvir ettikleri görülmektedir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?

A) II.   B) III.   C) IV.   D) V.   E) VI.

Örnek 2
(I) İnsanı, toplum içindeki yaşam ve deneyimlerinin üç boyutu ile kavrayan tiyatro sanatı, niteliği gereği, öteki sanat kollarından daha aktif, daha tesirli bir yapıya sahiptir. (II) En eski çağlardan beri toplum üzerindeki etkisini sıkı kurallara bağlı olmasıyla sürdürür. (III) Bu sanatın, hayatın gerçeklerine sıkı sıkıya bağlılığı ve tesirlerinin kesinliği de işte bu yüzdendir. (IV) Çünkü tiyatro, ferdin şahsında aileyi, ailenin şahsında toplumu, toplumun şahsında da bütün insanlığı hedef alır. (V) Bu bakımdan tiyatro, köklerini doğrudan doğruya hayatın, şu midemiz ve kalbimizle kıskıvrak bağlı bulunduğumuz hayatın gerçeklerini içine salmıştır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
A) I.    B)II.    C)III.    D)IV.    E)V.

Cümlelerin Yerini Değiştirme

Şiir veya düz yazıdan oluşan her parçanın bir konu­su vardır. İyi bir parça kendi içinde konu bütünlüğü­ne sahiptir. Parçalar giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.

Sınavda bazen bir parçayı oluşturan iki cümle yer değiştirilerek verilir. Bu değişikliğin düzeltilmesi is­tenir.

Verilen cümlelerin -ilk önce- hangisinin giriş cümlesi hangisinin sonuç cümlesi olduğuna dikkat edilmelidir.Anlam akışını bozan cümle bulunursa bu tip sorularda seçeneklere bakarak daha hızlı bir şekilde soruyu cevaplandırırız.

Örnek 1

(I) Bu yazarın oyunlarındaki dil gerçekten canlıdır. (II) Bölgesel kişileri canlandırdığı halde bölgesel ağza girmez oyunlarında. (III) Belki sahneye koyanlar bölgesel ağza yer verir. (IV) Bölgesel özellikleri göz önünde bulundurarak giyimlerin seçimini de sahneye koyucuya bırakmıştır. (V) Sanki onun oyunları bu kişilerin elinde yeni baştan yaratılır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden sonra “Oyunlardaki kişilerin giyimleri üzerinde durmamıştır hiç.” cümlesi getirilirse parçanın anlam bütünlüğü sağlanır?
A) I.       B) II.      C) III.       D) IV.       E)V.

Örnek 2

(I) Kırmızı ve yeşil iki renk, bu mavi fonlu sulu boya tablonun üzerinde o kadar fazlaydı ki insana ürperti veriyordu. (II) Senelerdir görmeye alışık olmadığımız küçük bir sayfiye arabasıydı bu. (III) Arabanın dört bir yanı değişik müzik aletleri çalan kişilerin resimleriyle doluydu. (IV) Resimler, bütün müziyenler toplu halde bir ezgiyi çalıyorlar gibi bir duygu uyandırıyordu bakanda. (V) Bir çıngırak sesi beni yarı uyanık halde bulunduğum öğle sıcağında kendime getirdi.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangileri yer değiştirirse parça anlamlı bir bütün oluşturur?
A) I. ve II.      B) II. ve IV.      C) III. ve V.      D) III. ve IV.      E) I. ve V.