KPSS Ortaöğretim İlk Türk Devletleri ve Toplulukları Konu Anlatımı
KPSS İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Tarih Konu Anlatımı, KPSS Konu Anlatımı, KPSS Ortaöğretim Konu Anlatımı, İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı, İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Konu Anlatımı
İlk Türk Devletleri ve Toplulukları
İskitler
– İlk Türk topluluğudur.
– Batıya başlattıkları göç sonucunda Tuna Nehri’ne kadar ilerlemişlerdir.
– Şu ve Alp Er Tunga destanları sözlü edebiyat eserleridir.
– “Balbal ” adı verilen taşlar mezar taşlarının ilk örnekleridir.
Orta Asya Hun Devleti
Teoman Dönemi
– Teoman tarafından Ötüken’de kurulmuştur.
– Çinliler mücadele yaşanmasının temelinde İpek Yolu’na hakim olma isteğidir.
– Asya Hun’lularla ilgili bilgiler Çin kaynaklarında geçmektedir.
– Yazılı kültüre geçmemişlerdir. Kuruluş tarihleri belli değildir.
I. Metehan Dönemi
– Orta Asya’da İlk Siyasi birlik sağlanmıştır.
– Asya Hun Devleti en gelişmiş dönemidir.
– Yönetim kurultay (toy) kurularak oluşturulmuştur.
– Tarihte ilk düzenli ordu kurulmuştur.
– Çin hakimiyet altına alınmıştır fakat yerleşilmemiştir. Sebep olarak kendi benlikleri kaybetmek istememeleridir.
– İpek Yolu’nun denetim altında turmuşlardır.
– Metehan’dan sonra devlet ikiye ayrılmıştır.
– Oğuz Kağan Destanı en önemli sözlü edebiyat eseridir.
Kavimler Göçü
Asya Hun Devleti’nin parçalanmasından sonra hunların bir bölümünün Balamir’in önderliğinde batıya ilerlemesi sırasında Ostragot, Vizigot, Vandal, Angıl gibi kavimleri göçe zorlaması olayıdır kavimler göçü.
Sonuçları:
– İlk çağ kapanmış orta çağ başlamıştır.
– Feodalite güç kazanmıştır.
– Skolastik düşünce etkinlik kazandı.
– Avrupa’ya gelen germen kavimleri arasında Hristiyanlık yayıldı.
– Roma doğu-batı olarak ikiye ayrıldı.
– Avrupa’da günümüz sınırları oluştu.
Avrupa Hun Devleti
– En ünlü hükümdar Atilla’dır.
– Bizans ile Margos ve Anatolios anlaşması ile Bizans vergiye bağlandı.
– Doğu romayı kontrol altına alınmış ve batıya yönelinmiştir.
– Ertesi yıl İtalya’ya giran Atilla, Roma’yı işgal etmemiştir. Bunun nedenleri;
* Roma’nın Hristiyan dünyası için kutsal bir merkez olması.
* Batı Romanın gücünü kırdığına inanması.
* Sasani Devleti üzerine sefere çıkmak istemesidir.
– Dil olarak Latin ve Germen Dilleri konuşulmuştur.
– Yeni göç desteklemedikleri için asimile oluşturlar.
– Atilla öldükten sonra devlet yıkılmıştır.
Göktürkler
I. Göktürk Devleti
– (552-659) doğunun kutsallığı ve üstünlüğü
– 552 yılında merkezi Ötüken olmak üzere Bumin Kağan tarafından kurulmuştur.
– Tarihte Türk Adını devlet adı olarak kullanan ilk Türk Devletidir.
– En parlak dönemi Mukan Kağan dönemidir.
– Devlet doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmış, Bumin Kağan devletin doğu kanadını ,amcası İstemi Kağan ise batı kanadını yönetmiştir.
– Budizmin din olarak Kabul edilmesi yöneticiler ile halk arasında sorunlara sebep olmuştur.
– Devlet 582 de iç karışıklıklar ve Çin’in etkisi ile ikiye bölünmüş; doğu ve Batı Götürkler Çin egemenliğine
girmişlerdir.
II. Göktürk Devleti
– Çin esareti altında yaşayan Türklerin Kürşat Ayaklanması ile Çin’e başkaldırması ve
bağımsızlıklarını elde etmeleri ile 682 de kurulmuştur.
– En parlak dönemi Bilge Kağan dönemidir.
– Bu dönemde Türk Edebiyatı’nın ilk yazılı örnekleri olan Orhun Yazıtları
(Kitabeleri) oluşturulmuştur.
– Karluk. Basmil ve Uygurlar birleşerek 744 de II.Köktürk Devleti’ne son vermişlerdir.
NOT: Göktürkler parayı alışverişte kullanan ilk Türk devletidir
Uygurlar(744-840)
– Kutluk Bilge Kül Kağan önderliğinde merkezi Ötüken olmak üzere 744’te kurulmuştur.
– Mani Dinini Kabul etmişlerdir. Bu dinin Kabul edilmesi (Et yemeyi ve savaşmayı yasaklaması sebebiyle Türk Kültürüne ve yaşam tarzına uygun olmadığından,) Türklerin savaşçılık özelliğine zarar vermiştir.
– Yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.
– Tarım ve ticaret gelişmiştir. Sulama kanalları yapılmıştır.
– Kalıcı mimari eserler verilmeye başlanmıştır
– Devletin son dönemlerinde ortaya çıkan kıtlık, açlık ve salgın hastalıklar sebebiyle devlet
dağılmış; Çin sınırlarında farklı adlarla ( Kansu Uygur Devleti , Turfan Uygurları) bir sure varlıklarını sürdürmüşler ve Moğolların hakimiyetine girmişlerdir.
Ötüken Türklerin tarih sahnesine ilk çıktıkları yerdir. Orhun ve Selenga ırmakları arasında kalır ve bütün Türk boyları tarafından kutsal kabul edilir.
Hun, Köktürk ve Uygur devletlerinin merkezi olmuştur. Orhun kitabeleri de buradadır. Günümüzde Moğalistan devletinin sınırları içerisindedir.)
Avarlar
– 562 de Orta Avrupa’da, Tuna boylarında kuruldu.
– İstanbul’u kuşatan ilk Türk Devletidir.(İki defa kuşatmışlardır.)
– Orta Avrupa toplumları nı kültürel yönden etkilemişlerdir.
– Hristiyanlığı Kabul etmiş ve zamanla slavlaşmışlardır.
Bulgarlar
– 630 da farklı Türk Boylarının karışımından oluşan gruplarca Tuna Boylarında kurulmuştur.
– Hazarların saldırıları ile dağılarak; Tuna ve İtil Bulgarları adlarıyla
varlıklarını sürdürmüşlerdir.
Hazarlar
– 630 da Karadeniz’in kuzeyi ve Kafkaslar bölgesinde kurulmuştur.
– Müslüman Araplar ve Bizans ile ticari, siyasi ve askeri ilişkiler kurmuşlardır.
– Hazarlar ile Müslüman Araplar arasında ilk savaş Hz. Osman döneminde gerçekleşmiştir.
– Yönetici kesim Museviliği Kabul etmişse de halk arasında İslamiyete ve Hristiyanlığa inanlar da olmuştur. Hazarlar’da dini hoşgörü hakimdir.
– Rusları askeri ve devlet teşkilatı alanlarında etkilemişlerdir.
– 968 de Ruslar tarafından yıkılmışlardır.
Macarlar
– Bugünkü Macaristan bölgesinde kuruldular. Hristiyanlığı Kabul ederek zaman içinde benliklerini yitirdiler.
Peçenekler
– Batı da Volga Boylarında yerleşmişler ve Ruslarla mücadele ederek onların Güneye inmelerini
engellemişlerdir.
– Bizans ordusunda paralı asker olarak görev yapmışlardır. Bizans ile Büyük Selçuklular arasında yapılan Malazgirt Savaşı sırasında taraf değiştirerek Selçuklu ordusuna katılmışlar ve savaşı
– Selçukluların kazanmasında rol oynamışlardır.
Kıpçaklar
– Altınordu devletinin Türkleşmesinde etkili olmuşlardır.
Oğuzlar
– Türklerin en kalabalık gruplarındandır.24 boydan oluşurlar.
– İslamiyeti Kabul etmişlerdir.
– Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti Ve Osmanlı devletini Kurmuşlardır.
Sabirler
– Bugünkü Sibirya bölgesine adlarını verdiler.
Türgişler
– Türgiş Hükümdarı Baga Tarkan kendi adına para bastıran ilk Türk hükümdarıdır.
Kırgızlar
– Dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanını oluşturmuşlardır.
Karluklar
– Talas Savaşında Çin’e karşı Müslüman Araplara yardım etmişlerdir. İslam’ı Kabul eden ilk topluluğudur. İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar’ı kurmuşlardır.
