8. Sınıf Paragrafın Anlam Yönü Konu Anlatımı
Bu yazımızda sizlere 8. sınıf Türkçe Paragrafın Anlam Yönü- Paragrafın Anlam Yönü hakkında bilgilendireceğiz. Bir düşünceyi, bir duyguyu, bir olayı tam olarak anlatabilmek için bir araya getirilen cümleler topluluğuna paragraf denir. Şimdi birlikte Paragrafın Anlam Yönü konusunun başlıklarına değinelim.
Paragrafın Anlam Yönü
- Paragrafta Anlatım Teknikleri (Paragrafta Anlatım Biçimleri)
- Paragrafta Konu- Ana Düşünce
- Paragrafta Yardımcı Düşünce
Paragrafta Anlatım Teknikleri
Anlatım, bellekte tasarlanan bir konuyu söz ya da yazıyla dile getirmektir. Ele alınan konunun özelliğine göre yazar, anlatımını çeşitli yollarla gerçekleştirir.
Olaylar, duygular, konular, olgular ve izlenimler yazılırken kullanılan yöntemlere ”anlatım biçimleri” denir. Anlatım biçimleri dörde ayrılır;
Açıklayıcı Anlatım
Herhangi bir konuda bilgi vermek veya bir şey öğretmek amacıyla yapılan yazılı ya da sözlü anlatımdır. Derslerde öğretmenlerin en çok kullandığı yöntemdir. Nesnel bir anlatım izlenir. Mecazlara ve sanatlı anlatıma fazla yer verilmez. Ders kitaplarındaki anlatımlarla birlikte makale, deneme, fıkra, eleştiri gibi türlerde de kullanılan bir yöntemdir. Açıklayıcı anlatımda duruma göre; tanımlama, karşılaştırma örneklendirme, alıntı yapma, sayısal verilerden yararlanma vs. yöntemler de kullanılabilir.
Açıklayıcı Anlatımın Özellikleri
- Süslü ve sanatlı söyleyişler görülmez.
- Sözcükler ve sözler genellikle gerçek anlamlarında kullanılır.
- Bilgi vermek temel amaçtır.
- Konuyu öğretmek esastır.
- Konuyla ilgili sorular yeterince aydınlatılır.
- çok fazla devrik cümle kullanmaktan kaçınılır, anlatımın yalın olmasına özen gösterilir.
Tartışmacı Anlatım
Yazarın kendi doğrularına okuyucuyu inandırmak, onu kendi gibi düşündürmek için kullandığı anlatım tekniğine tartışma denir.
Amaç kendi düşüncesini savunmak, varsa yanlış düşünceyi çürütmek olduğundan yazar, düşüncelerini sanki karşısında okuyucu varmış da onunla konuşuyormuş gibi ele alır. Kendi görüşünü ortaya koyar, karşıt görüşün dayanaksız olduğunu örnekleri ile gösterir.
Bu yöntemde önce eleştirilecek olan düşünce verilir. Yazar, kendi düşüncesinin doğruluğunu, eleştirdiği düşüncenin ise yanlışlığını savunur.
Betimleyici Anlatım
Betimleme, varlıkları sözcüklerle görünür kılmadır. Betimlemede varlıkların duyu organları ile algılanan nitelikleri belirtileceği gibi bu niteliklerin iç dünyamızda uyandırdığı izlenimleri de yansıtabilir.
Bu anlatım biçiminde amaç, varlığı belirgin nitelikleriyle tanıtmak, varlık hakkındaki izlenimlerimizi belirtmektir.
Öyküleyici Anlatım
Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına sözle ya da yazıyla anlatıldığı anlatım biçimine öyküleme (hikâye etme) denir. Öykülemede olay; kişi, zaman ve yer öğelerine bağlanarak verilir.
Paragrafta Konu- Ana Düşünce
Her türden düşünce, duygu, bilgi ve öneriyi belli bir bütünlük içinde anlatan, açıklayan düşünce birimine paragraf denir. Sözcük , bir anlam; cümle, bir yargı; paragraf ise bir düşünce birimidir.
Paragrafta Konu
Paragrafta üzerinde durulan kavram, varlık, olay, durum, duygu veya düşüncedir. Her şey paragrafın konusu olabilir. Paragrafa sorulan “Ne anlatılıyor?” sorusunun cevabıdır. Paragrafta neden söz ediliyorsa konu odur.
Parçanın konusu bulunurken şunlara dikkat edilmelidir:
- Parçada en çok tekrar edilen sözcükler üzerinde yoğunlaşılmalıdır.
- İlk cümlelere dikkat edilmelidir, çünkü konu ilk cümlelerde verilebilir.
- Konu, parçanın tamamını kapsar nitelikte olmalıdır. Ancak konuyu ararken genellemeye gidilmemelidir.
- Konu, mümkün olduğunca parçayı da kapsayıcı şekilde daraltılmalıdır.
Konu Sınavda Karşımıza nasıl çıkar ?
- Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
- Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmiştir?
- Bu parçada hangisinden yakınılmaktadır?
Not: Sorular çözülürken belirgin özelliklere odaklanılmalıdır.
Örnek Soru:
Biz, birçok ihtiyacımızı başkasının yardımıyla giderebiliriz; ama duyarsızsak hiç kimsenin yardımını almamız mümkün değildir. Onun için bilimsiz veya bilgisiz toplumlar belki cahildir; ama duyarsız toplumlar barbardır.
Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bilgisizlik B) Duyarsızlık C) Cahillik D) Yardımlaşma
Yanıt: B ŞIKKI
Paragrafta Ana Düşünce
Pagarafta, yazarın okuyucuya vermek istediği mesaj, yazıyı yazma amacı ana düşünceyi verir. Paragrafa sorulan “Yazarın vermek istediği mesaj nedir, yazar niçin anlatıyor?” sorularının cevabıdır. Bir paragrafın ana düşüncesi o paragrafın yazılış amacını bildirir.
Ana düşünce paragrafın bütününü kapsayan bir nitelik gösterir. Paragrafta “böylece, o halde, bana göre, kanımca, ama fakat oysa, önemli olan…” gibi ifadeler okuru, ana düşünceye götürür. Ana düşünce, paragrafın içinde bir cümle halinde bulunabileceği gibi, paragrafın genelinden de yorumla çıkarılabilir.
Ana düşünceye yönelik soru tipleri
- Bu parçada anlatılmak isteneni içeren en genel yargı numaralandırılmış cümlelerden hangisidir?
- Bu parçadan aşağıdaki sonuçların hangisi çıkarılabilir?
- Bu hikâyeden çıkarılabilecek sanatla ilgili yargı, aşağıdakilerden hangisi olabilir?
- bu paragrafta anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
Bunlar ve benzeri sorular ana düşünceye yönelik sorulardır.
Ana düşünceye yönlendiren kelimeler ve cümlelere dikkat etmek lazım. Ana düşünce daha anlaşılır olsun diye;
- Örneklere yer verilir,
- Benzetmeler yapılır
- Karşılaştırmalar yapılır
- Alıntılardan yararlanılır
- Tanıklara başvurulur
Ana düşünce genellikle ilk ve son cümlede aranır. Ama yinede bütün metni okumakta fayda vardır bazen orta kısımda da olabilir. Ana düşünceye ulaşmak için anahtar kelimeleri bilmek ve metin içerisinde onları yakalamak ana düşünceye ulaştırır. Bunlar; Bu nedenle, sonuç olarak, zira, oysa,tam tersine, son olarak,… gibi. Ayrıca bir parça da tanık gösterilmişse tanığın söylediği cümle ana düşüncedir.
Örnekleme varsa örneklemenin içindeki cümle ana düşüncedir.
Paragrafta Yardımcı Düşünce
Ana düşünceyi açan, destekleyen, geliştiren düşüncelere yardımcı düşünceler denir.
- Bir yardımcı düşünce; konu dışına çıkar, ana düşünceye ya da yardımcı düşüncelerden herhangi birine ters düşerse paragrafın anlatım akışı ya da paragrafın konu bütünlüğü bozulmuş olur. Sınavlarda bu tip sorular olumsuz soru cümleleriyle sorulmaktadır:
”….değinilmemiştir?”, ”…çıkarılamaz?” , ”…. söylenemez?” gibi. - Yardımcı düşünceler,
-Ana düşünceye bağlıdır.
-Ana düşünceyi her yönden aydınlatır.
-Ana düşünceye ter düşemez, onun konu sınırını aşamaz. - Yardımcı düşüncelerle ilgili sorularda;
-Konu bulunur
-Ana düşünce saptanır
-Seçenekler konu ya da ana düşünceye göre gruplandırılır.
-Seçenekler ”olumlu” ve ”olumsuz” anlam içermeleri yönünde de gruplandırılabilir.
-Gruplandırma sırasında dışta kalan doğru cevabı verir. - her paragrafta,
-Bir ana düşünce, birden çok yardımcı düşünce bulunur.
-Yardımcı düşünceler okuru, ana düşünceye götürür.
