Yeryüzündeki Toprak Çeşitliliği Konu Anlatımı

Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Coğrafya Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi sahibi olabilirsiniz. Yeryüzündeki Toprak Çeşitliliği Nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor…

Yeryüzündeki Toprak Çeşitliliği

Yerli (Zonal ) Topraklar
Azonal Topraklar (Taşınmış Topraklar)
İntrazonal Topraklar

Yerli (Zonal ) Topraklar

Bu topraklar genellikle düz ve az eğimli yerlerde oluşmuş topraklardır. Ana kayaların, yerinde ayrışmasıyla oluşurlar. Bu yüzden yerli topraklar da denir. Topraklar oluşum özelliklerine göre taşlı, kireçli, kumlu, humuslu, milli gibi çeşitlere ayrılırlar. Bitki artıklarının zamanla ayrışmasıyla toprağa bitkisel besin maddeleri de karışır buna humus denir.

Yağışın bol olduğu, bitki örtüsünün gür olduğu alanlarda görülen topraklar, bitki örtüsü bakımından zengin olduğundan toprakta humus miktarı da fazladır. Yağışın çok olduğu ekvatoral kuşakta yağışlarla toprak çok yıkandığından topraktaki humus oranı azdır. Bu bölgelerde toprak nemli olduğundan koyu renklidir. Zonal topraklarda normal toprak profiline sahiptir. A, B, C horizonları belirgindir.

Nemli bölge Toprakları

Laterit
– Ekvator ve çevresine görülen sıcak ve nemli bölge toprağıdır.
– Kırmızı renklidirler.
– Aşırı yıkanmadan dolayı humus yönünden fakirdirler.

Terra-Rossa
– Kırmızı topraklarda denir.
– Akdeniz iklim toprağıdır.
– Kalkerin üzerinde oluşurlar.
– Kireçlidirler.
– Demir oksit oranı fazla olduğu için kırmızı renklidirler.
– Sulama ve gübreleme ile verimli hale gelirler.
– Akdeniz ikliminin görüldüğü alanlarda yaygındırlar.
– Özellikle Batı Akdeniz bölümünde yoğun görülürler.

Kahverengi Orman Toprakları
– Ormanlık alanlarda oluşurlar bu yüzden humus bakımından zenginlerdir ve tarım için elverişli topraklardır.
– Nemli orta kuşağın geniş yapraklı ormanlarının altında oluşurlar
– Türkiye’de Karadeniz de yaygın olarak görülürler.
– Humus bakımından zengindirler.

Podzol
– Soğuk ve nemli bölge topraklarıdır.
– İğne yapraklı ormanların altında oluşurlar.
– Aşırı yıkanmadandolayı mineral bakımından fakirdirler.
– Batı Karadeniz’de yaygın olarak görülürler.

Tundralar
– Tundra ikliminde oluşurlar.
– Kışın donar yazın çözülerek liken ve yosunların olduğu bataklıklar haline gelir.
– Kanada, Sibirya, Grönland kıyılarında görülür

Kurak ve Yarı Kurak Bölge Toprakları

Çernozyomlar(Kara Topraklar)
– Çayır bitki örtüsü altında görülürler.
– Kara topraklar olarak ta bilinirler.
– Yerli topraklar içindeki en verimli topraklardır.
– Türkiye’de Erzurum –Kars çevresi en çok görüldüğü yerdir. Erzurum –Kars dışında Karadeniz bölgesinin ve Doğu Anadolu bölgesinin yüksek kesimlerinde görülürler.
– Yazın yeşeren gür çayırların sürekli olarak toprağa karışmasından dolayı humus bakımından çok zengin bir topraktır.✓Renginin siyah olması humus bakımından zengin olması ile ilgilidir.

Çöl Toprakları
– Çöllerde oluşurlar Türkiye’de görülmezler

Kahverengi ve Kestane Renkli Bozkır Toprakları
– Yıllık yağış miktarının az olduğu karasal bölgelerde görülürler.
– Yağışın 600mm ‘nin altında olduğu yerlerde Kahverengi bozkır toprakları
– 600mm ‘nin üstünde olduğu yerlerde ise kestane renkli bozkır toprakları görülür.
– Tahıl tarımı için elverişli topraklardır.
– İç Anadolu bölgesi
– İç Batı Anadolu Bölümü
– Doğu Anadolu Bölgesi
– Güney Doğu Anadolu Bölgesi

Azonal Topraklar (Taşınmış Topraklar)

Bulundukları yerlerden akarsu, rüzgârlar ve buzullar tarafından taşınarak çukurluk alanlarda biriktirilen topraklardır. Çeşitli yerlerden taşınıp geldiğinden bu tur topraklar verimlidir. Bu topraklarda organik kalıntı ve humus oranı yüksektir.

Alüvyal Topraklar

– Akarsuların taşıyıp biriktirdikleri malzemeler ile oluşan topraklardır.
– Delta ovaların toprakları alüvyaldır.
– Ayrıca iç bölgelerimizde akarsuyun yatak eğiminin azaldığı yerlerde biriken malzemeler ile oluşan topraklardır.
– Deniz kenarında oluşan delta ovalarda görülüğü gibi iç ovalarımızda da görülürler.
– Karadeniz kıyılarında;Bafra, Çarşamba ve Adapazarı ovaları
– Ege kıyılarında;Bakırçay, Gediz, Küçük veBüyük Menderes ovaları
– Akdeniz kıyılarında; Çukurova, Amik Ovası, Silifke ve Antalya ovaları
– İç kesimlerde;Erzurum, Erzincan, Muş, Erbaa, Niksar ve Konya ovaları alüvyal toprakların geniş yer kapladığı alanlardır.

Lös Topraklar
– Çöllerde ve yarı kurak iklimlerde rüzgârların, bitki örtüsünün cılız olduğu yüzeylerden kayaçları kopararak taşıdığı ve biriktirdiği topraklardır.
– Mineralce zengin kolay aşındırılabilen topraklardır.

Moren Topraklar
– Kutup bölgelerinde ve kalıcı kar sınırları çevresinde buzulların getirdiği materyallerin biriktirilmesi ile oluşan topraklardır.
– Mineralce zengindirler fakat sıcaklık şartlarının yetersiz olmasından tarıma elverişli değildirler.

Regosoller
– Dağ eteklerinde biriken kum boyutundaki malzemeler ile akarsuların ve volkanlardan çıkan kum boyutundaki malzemeler üzerinde gelişen verimli topraklardır.
– Ülkemizde Nevşehir yöresi gibi volkanik arazilerde yaygın olan bu gözenekli topraklar, patates tarımına oldukça elverişlidir.

Kolüvyal Topraklar (Yamaç Döküntüleri)
– Dağların yamaçlarında, çözülen malzemelerin yağmur ve sel suları tarafından taşınarak dağ eteklerinde biriktirilmesi ile oluşur. – Kolüvyal topraklar verimli topraklardır.
– Üzüm bağları başta olmak üzere tarım için elverişlidir.

Litosol Topraklar (Taşlı Topraklar)
– Litos, taş, litosol taşlı toprak demektir.
– Dağların eğimli yamaçlarında aşınma devamlı olursa ince malzemeler sürekli taşındığından geriye sadece taş ve çakıl gibi iri malzemeler kalır ve bu iri malzemenin hâkim olduğu taşlı topraklara litosol denir.

İntrazonal Topraklar

İntrazonal topraklar, zonal topraklar arasında adacıklar hâlinde oluşan, iklimden çok çevresel özelliklere göre biçimlenen topraklardır. İntrazonallerin oluşmasında daha çok kayaçların özelliği ve topoğrafya etkili olmaktadır. Bütün katmanlar gelişmemiş olup A ve C horizonlarına sahiptir.

Halomorfik Topraklar
– Tuzlu topraklardır✓Kurak ya da yarı kurak iklim bölgelerinde oluşurlar.
– Türkiye’de en çok Tuz Gölü çevresi ve Konya ovasında görülürler.

Hidromorfik Topraklar
– Bataklıklarda veya taban suyu seviyesinin yüksek olduğu yerlerde görülen topraklardır.

Kalsimorfik Topraklar
– Kireçli olan bu topraklar ikiye ayrılırlar;

Vertisoller (Dönen Topraklar)
– Eski göl tabanlarında killi ve kireçli depolar üzerinde oluşurlar.
– Anadolu’da “ Taş Doğuran“ , “ Kepir“ ya da “ Karakepirismi ile anılırlar.
– Bu topraklardaher ne kadar düşük yağış nedeniyle nem eksikliği görülse de sulama ile çok verimli tarım topraklarına dönüşürler. – Özellikle Trakya’da ve Güney Marmara’ nın bazı ovalarında görülürler.
– Trakya’da tarımı yapılan ayçiçeği için uygun topraklardır.